Tän-Şän

РУВИКИ — интернет-энциклопедия мәгълүматы
Tän-Şän
Täñre taw
qıtayça 天山山脈
Peak of Khan Tengri at sunset.jpg
Xan-Täñre tawı (6995 m)
Ozınlığı 2500 km
İñ biek tawı Ciñü tübäse
İñ biek noqtası 7439 m
Küreneş
Xan-Täñre tawı (üzäktä)
İl Qırğızstan, Qıtay, Qazaqstan, Üzbäkstan
Koordinatlar 42°02′06″N, 80°07′32″E

Täñre tawTän-ŞänTyan Şan (qıtayça 天山山脈, pinyin Tiānshān shānmài, uyğırça Teñri tağ/Тәңри тағ, qırğızça Теңир-Тоо, qazaqça Тәңір тау, üzbäkçä Tyan Shan) - Üzäk Aziädä, dürt illärdä - Qırğızstanda, Qıtayda, Qazaqstanda, Üzbäkstanda - urnaşqan taw sisteması.

İsem

Törki tellärdä Täñre taw dip yörtelä. Zamanında biredä Törki qahanlığı urnaşqan, borınğı törki däwlätendä Täñreçelek dine taralğan bulğan, häm taw sistemasınıñ iñ zur tawı Xan-Täñre dip yörtelgän.

Qıtayça Tän-Şän - 天山 - "kük tawları" digän süz. Tän-Şän süze dönyada yışraq qullanıla.

Taswir

Tän-Şän sistemasına 6000 m biegräk bulğan 30 taw tübäse kerä.

Şuşı tawlar dönyada iñ biek tawlar berse bula.

Tän-Şän iñ biek tawı - Ciñü tübäse (Tomur, 7439 m) Qırğızstan häm Qıtaynıñ Şeñcan-Uyğır moxtari töbäge çigendä urnaşa.

Bieklek buyınça Tän-Şän ikençe tawı - Xan-Täñre (6995 m) Qırğızstan häm Qazaqstan çigendä urnaşa.

Üzäk Tän-Şän: Esse-Kül taw çılbırı Esse-Kül küle belän, Narın, At-Başın häm Fergana taw çılbırı.

Könçığış Tän-Şän (4-5 meñ m bieklege): Tönyaq Eñelçek bozlığı, yılğalar: Narın, Çu, İli.

Tän-Şän ozınlığı (könbatıştan - könçığışqa) - 2500 km.

Tikşerenülär

Berençe Awrupanıñ Tän-Şän tikşerenüçese 1856 yılda Petr Semönov bulğan, üz xezmätenä öçen "Semönov-Tän-Şänskiy" titulına layıq bulğan.

Ädäbiät

  • Чупахин В. М. Физическая география Тянь-Шаня: (Природно-географические особенности, основные вопросы ландшафтного картирования и комплексного физико-географического районирования) / Академия наук Казахской ССР, Отдел географии. — Алма-Ата: Издательство Академии наук Казахской ССР, 1964. — 374 с. — 1300 экз. (в пер.)