РУВИКИ — интернет-энциклопедия мәгълүматы
Авшлык (δ; координатлар системасындагы ике координатның Күк экваторы өслегеннән яктырткычка кадәр почмакча ераклыгына тигез була һәм градуслары, минутлары һәм секундлары белән белдерә. Күк экваторыннан төньяктарак авышлык уңай була, көньяктарак — тискәре. Авышлык уңай булса да, ул һәркайчан билге белән күрсәтелә.
- күк экваторындагы объектының авышлыгы 0° була
- күк йөзе төньяк котыбының авышлыгы +90° була
- күк йөзе көньяк котыбының авышлыгы −90° була
Зенит аша үтүче күк җисеменең авышлыгы күзәтүченең киңлегенә тигез була (әгәр төньяк киңлекне уңай санарга, ә көньяктәгене — тискәре). Җирнең төньяк ярымшарында билгеле киңлек φ өчен δ > 90° − φ авышлыгы белән күк җисемнәре офыкка төшмиләр. Әгәр дә җисемнең авышлыгы δ < −90° + φ булса, бу җисемне φ киңлегендә күзәтеп булмый[1].
Искәрмәләр
- ↑ Зигель Ф.Ю. Сокровищница звёздного неба — путеводитель по созвездиям и Луне / под ред. Г.С. Куликова. — 5-е изд. — М.: Наука, 1986. — Б. 296. — 57–58 б. — 200 000 экз.
Моны да кара
Ике җисем мәсьәләсе • Өч җисем мәсьәләсе • N җисемнәрнең гравитацион мәсьәләсе • Бертран мәсьәләсе • Кеплер тигезләмәсе |
---|
Күк сферасы | Күк координатлары сферасы: галактик • һоризонталь • беренче экваториаль • икенче экваториаль • эклиптик • Халыкара күк координатлары системасы • Сферик координатлар системасы • Дөнья күчәре • Күк экваторы • Кояш торгынлыгы • Фундаменталь яссылык |
---|
Орбита параметрлары | Кеплерның орбита элементлары: эксцентриситет • зур ярымкүчәр • уртача аномалия • калку төен озынлыгы • перицентр аргументы • Апоцентр һәм перицентр • Орбиталь тизлек • Орбита төене • Дәвер |
---|
Кояшның һәм плванеталарның күк сферасы буенча хәрәкәт итүләре • Эфемеридалар Планеталарның конфигурацияләре: каршы тору • тәңгәл килү • квадратура • элонгация • сәйяралар парады Тотылу: сарос • Метон циклы • Каплау • Үтү Кульминация • Сидерик период • Синодик период • Әйләнү периоды • Көн-төн тигезлекләрен алдан күрү • Якынлашу • Либрация • Тартылуның йогынты сферасы • Козаи эффекты • Ярковский эффекты • Җанибәков эффекты |
---|
Галәми тизлек: Һоман траекториясе • Оскуляцияләүче гонсырлар ысулы • Агылыш тизләнеше • Орбита авышлыгының үзгәрүе • Сәйяраара транспорт челтәре • Тоташтыру • «Пионер» эффекты |
---|
Галәми аппарат орбиталары | Геостационар орбита • Һелиоцентрик орбита • Геосинхрон орбита • Геоцентрик орбита • Геокүчемле орбита • Түбән җиртирә орбита • Поляр орбита • «Тундра» орбитасы • Кояш-синхрон орбитасы • «Молния» орбитасы • Оскуляцияләүче орбита |
---|