Кириллица

РУВИКИ — интернет-энциклопедия мәгълүматы
Кириллица
рус. кириллица
Язу юнәлеше сулдан уңга[d][1]
... хөрмәтенә аталган Изге Кирилл[2]
Булдыручы Климент Охридский[d][3][4], Наум Охридский[d][3] и Константин Преславский[d][3]
Диапазон в Юникоде U+0400-04FF[1], U+0500-052F[1], U+1C80-1C8F[1], U+2DE0-2DFF[1] и U+A640-A69F[1]
Таралыш харитасы
Формат в виде регулярного выражения \p{IsCyrillic}
Нәрсә нигезендә эшләнгән юнан әлифбасы
Нигезләнү датасы IX гасыр
Сурәт
Җитештерү урыны Berençe Bolğar patşalığı
Исем Cyrillic[5], cyrillique[5] и кириллица
Логотип РУВИКИ.Медиа Кириллица РУВИКИ.Медиада

Кирилл әлифбасы, яки кири́ллица — кириллик әлифба. Күп славян телләренең әлифбалары нигезендә кирилл әлифбасы ята. Шулай ук Россия һәм элекке СССР җирләрендә яшәүче күпчелек төрки һәм фин-угор халыкларының әлифбалары кирилл әлифбасына нигезләнгән.

Кириллица азбукасы

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Төп мәкалә: Искеславян язуы

Кириллик азбукасының беренче составы безгә билгеле түгел, «классик» иске славян кириллицасы 43 хәрефтән тора.

Кириллица хәрефләренең үз исемнәре бар, алар төрле уртак славян исемнәреннән алынганнар. Кириллицаның төп билгеләре:

Хәреф Язылышы Санлы билгеләмәсе Уку Исеме
А Early-Cyrillic-letter-Azu.svg 1 [а] аз
Б Early Cyrillic letter Buky.svg [б] бу́ки
В Early Cyrillic letter Viedi.png 2 [в] ве́ди
Г Early Cyrillic letter Glagoli.png 3 [г] глаго́ль
Д Early Cyrillic letter Dobro.png 4 [д] добро́
Е, Є Файл:Early Cyrillic letter Yesti.png 5 [е] есть
Ж Early Cyrillic letter Zhiviete.png [ж'] живе́те
Ѕ Файл:Early Cyrillic letter Dzelo.png 6 [дз'] зело́
ʐ, З Early Cyrillic letter Zemlia.png 7 [з] земля́
И Early Cyrillic letter Izhe.png 8 [и] и́же (8-ричное)
І, Ї Early Cyrillic letter I.png 10 [и] и (10‑ричное)
К Early Cyrillic letter Kako.png 20 [к] ка́ко
Л Early Cyrillic letter Liudiye.png 30 [л] лю́ди
М Early Cyrillic letter Myslite.png 40 [м] мысле́те
Н Early Cyrillic letter Nashi.png 50 [н] наш
О Early Cyrillic letter Onu.png 70 [о] он
П Early Cyrillic letter Pokoi.png 80 [п] поко́й
Р Early Cyrillic letter Ritsi.png 100 [р] рцы
С Early Cyrillic letter Slovo.png 200 [с] сло́во
Т Early Cyrillic letter Tvrido.png 300 [т] тве́рдо
ОУ, Ү Early Cyrillic letter Uku.png (400) [у] ук
Ф Early Cyrillic letter Fritu.png 500 [ф] ферт
Х Early Cyrillic letter Khieru.png 600 [х] хер
Ѡ Файл:Early Cyrillic letter Otu.png 800 [о] оме́га
Ц Early Cyrillic letter Tsi.png 900 [ц’] цы
Ч Early Cyrillic letter Chrivi.png 90 [ч’] червь
Ш Файл:Early Cyrillic letter Sha.png [ш’] ша
Щ Early Cyrillic letter Shta.png [ш’т’] ([ш’ч’]) ща
Ъ Файл:Early Cyrillic letter Yeru.png [ъ] ер
Ы Файл:Early Cyrillic letter Yery.png [ы] еры́
Ь Early Cyrillic letter Yeri.png [ь] ерь
Ѣ Early Cyrillic letter Yati.png [æ], [ие] ять
Ю Early Cyrillic letter Yu.png [йу] ю
ΙΑ Early Cyrillic letter Ya.png [йа] А йотлаштырылган
Ѥ Early Cyrillic letter Ye.png [йэ] Е йотлаштырылган
Ѧ Early Cyrillic letter Yusu Maliy.png (900) н] юс кече
Ѫ Early Cyrillic letter Yusu Bolshiy.png н] юс зур
Ѩ Early Cyrillic letter Yusu Maliy Yotirovaniy.png [йэн] юс кече йотлаштырылган
Ѭ Early Cyrillic letter Yusu Bolshiy Yotirovaniy.png [йон] юс зур йотлаштырылган
Ѯ Early Cyrillic letter Ksi.png 60 [кс] кси
Ѱ Early Cyrillic letter Psi.png 700 [пс] пси
Ѳ Early Cyrillic letter Fita.png 9 [θ], [ф] фита́
Ѵ Файл:Early Cyrillic letter Izhitsa.png 400 [и], [в] и́жица
  1. 1 2 3 4 5 6 https://www.unicode.org/versions/Unicode13.0.0/ch07.pdf
  2. Берлинский сборник (ст.-слав.) — Бєрлинъ: 1300.
  3. 1 2 3 кириллица, КИРИЛЛИЦА // Большая российская энциклопедия (рус.)М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
  4. кириллица, КИРИЛЛИЦА // Большая российская энциклопедия (рус.)М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
  5. 1 2 https://www.unicode.org/iso15924/iso15924-codes.html