Гафур Голәм

РУВИКИ — интернет-энциклопедия мәгълүматы
Гафур Голәм
үзб. Gʻafur Gʻulom
Гафур Гулям (портрет).jpg
Тугач бирелгән исеме: Гафур Голәм улы Голәмов
Туу датасы: 10.05.1903
Туу урыны: Сырдәрья өлкәсе (Россия империясе), Ташкент
Үлем датасы: 10.07.1966
Үлем урыны: ССРБ, Үзбәк ССР, Ташкент
Ватандашлык:  Русия империясе→
 РСФСР→
 ССРБ
Эшчәнлек төре: шагыйрь,
Иҗат итү еллары: 1923-1966
Юнәлеш: шигърият, проза, публицистика
Жанр: шигырь, поэма, повесть
Иҗат итү теле: үзбәк теле
Дебют: 1923 ел
Премияләр: Ленин премиясе – 1970 Сталин премиясе – 1946
Бүләкләр: Ленин орденыЛенин орденыЛенин орденыХезмәт Кызыл Байрагы орденыХезмәт Кызыл Байрагы ордены«Хөрмәт Билгесе» ордены

Гафур Голәм, Гафур Голәм улы Голәмов (Сталин (Ленин (1970, вафатыннан соң) премияләре лауреаты, Үзбәк ССР халык шагыйре (1963).

Тәрҗемәи хәле

Файл:Stamps of Uzbekistan, 2003-24.jpg
Үзбәкстан почта маркасында Гафур Голәм. 2003 ел

1903 елның 27 апрелендә (10 маенда) Ташкентта биш балалы диһкән гаиләсендә туган. Әтисе Голәм Мирза Гариф (?—1912), әнисе Ташбиби (1882—1918). Гафур күптөрле һөнәрләр алыштыра. 1916 елда Ташкентның Укчы мәхәлләсендәге Самсонов рус-тузем укуханәсенә укырга керә. Ватандашлар сугышы елларында балалар йортына эләгә. Басмаханәдә хәреф җыючы булып эшли. Мөгаллимнәр курсын, соңрак Ташкентта педагогика институтын тәмамлый. 1919—1927 елларда укытучы, мәктәп-интернат мөдире, мәгариф хезмәткәрләренең һөнәри берлеге рәисе булып эшли.

Иҗаты

Төрле телләрдә басылган күпләгән китаплар (поэмалар, повестьлар, шигырь җыентыклары, юмористик хикәяләр) авторы. Сукбай балаларга багышланган «Феликс балалары» исемле беренче (автобиографик) шигыре 1923 елда «Маориф ва укитувчи» журналында дөнья күрә.

Маргарита Алигер, Борис Лавренев һ. б. әсәрләрен тәрҗемә итә.

Мүкими һ. б. үзбәк әдипләренең иҗатын өйрәнеп, фәнни хезмәтләр яза.

Тукай

1966 елда Казанда Тукайның 80 еллыгына багышланган тантанада чыгыш ясый (тиздән вафат та була)[1]. Аның фикеренчә, үзбәк һәм, гомумән, Урта Азия халыклары рухи тормышында татар мәктәп-мәдрәсәләре («Хөсәения», «Галия», «Мөхәммәдия» һ. б.), татар китаплары, вакытлы матбугаты, театры, зыялылары зур роль уйный[2].

Сезнең (татарларның) шагыйрьләрен без үзебезнең олуг язучыларыбыз дип саныйбыз. Болар арасында беренче урында бөек һәм ирек сөюче Габдулла әфәнде Тукаев тора. Татар әдәбияты алдынгы рус мәдәниятен Урта Азиягә, Казакъстанга җиткерүче күпер вазифасын үти.

Бүләкләре, мактаулы исемнәре

С. Кудаш (с), Гафур Голәм, Х. Туфан, С. Агиш. 1965.

Гаиләсе

  • Беренче (1919) никахыннан кызы Халидә.
  • Икенче никахы (1931) Мөхәррәм. Уллары: Олугбәк (1933—1990), Үзбәк ССР Атом-төш физикасы институты директоры; Кадыйр (1945), Үзбәкстанның саклану министры (2000—2005); Хандамир (1947), тарихчы. Кызлары: Алмас (1938), журналист; Ташхан (1950), биолог.

Хәтер

Әдәбият

  1. Хатыйп Миңнегулов. Әдәбиятны өйрәнү юлында. К.: ТКН, 2018, 245-247нче бит. ISBN 978-5-298-03602-3

Сылтамалар

Искәрмәләр

  1. ↑ Мастура Исхакова. Гафур Гулям. Озорник из Ташкента(рус.)
  2. ↑ Слово о Тукае: Писатели и ученые о татарском народном поэте. К.: ТКН, 1986, 23нче бит
Чыганак — https://tt.ruwiki.ru/w/index.php?title=Гафур_Голәм&oldid=9103314