Кудирка Винцас

Кудирка Винцас
Кудирка Винцас
	литв. Vincas Kudirka
Туган көне	31 декабрь 1858
Туган	Вилкавишки[d], Литва;
Вафат көне	16 ноябрь 1899 (40 яшь)
Вафат булган җире	Кудиркос-Науместис[d], Шакяйское районное самоуправление[d], Литва;
Ил	Литва;
Эшчәнлеге	поэт, композитор, тәрҗемәче, журналист, әдәби тәнкыйтьче, врач-писатель, язучы

Винцас Кудирка (лит. Vincas Kudirka; 19 [31] декабрь 1858, Паэжеря, Польша (хәзерге Вилкавиш районы) — 4 [16] ноябрь 1899, Владиславов) — Литва композиторы, прозаик, тәнкыйтьче, публицист, тәрҗемәче, шагыйрь, Литваның «Милли җыр» Дәүләт гимны авторы, табиб.

Биография

Паэжерәй авылындагы башлангыч мәктәптә белем ала, аннары 1871 елдан Мариямски гимназиясендә укый, шуннан әтисе кушуы буенча китеп, Сейнда дини семинариягә укырга керә. Семинариядә ике ел укый һәм «сәләт булмау»аркасында төшереп калдырыла. Варшава югары уку йортында тарих-филология, аннары медицина факультетларында белем ала. 1888 елда литов студентларның Ватанпәрвәрлек җәмгыятен оештыра^[3].

1889 елда җәмгыять редакторы, корректоры, администраторы, әйдәп баручы хезмәткәре ролен уйнаган «Варпас» („Varpas“, «Колокол») журналын чыгара башлый. I пролетариат эшчәнлегендә актив катнаша^[4].

1890—1894 елларда Шәкәйдә табиб булып эшли. 1887 елдан Владиславовта (хәзер Кудиркос-Науместис) яши .1899 елда анда вафат була

Винцасу Кудиркага куйган һәйкәл

Иҗаты

1885 елда «Ни өчен яһүдләр дуңгыз ите ашамыйлар» дигән дебюты Аушра газетасында була. Дистәләрчә шигырь, шулай ук үрнәк һәм тәрҗемәчеләр авторы. Сатира, публицистик мәкаләләр яза. Халык җырларының ике җыентыгын чыгара. Байрон, Адам Мицкевич, Юлия Словацкий, Адам Аснык, Шиллерны тәрҗемә итә. Берничә тәхәллүсе һәм криптонимамисы була (Vincas Kapsas, Paežeri, Vincas, Perknas, P.Vincas, Varpas, q. d., K., V. K. K.). Аның иң мөһим әсәре — Литваның дәүләт гимны булган «Милли җыр».

В. Кудирка почта маркасында Литва. 1994 г.

Истәлеге

Вильнюс урамнарының берсе —Винцас Кудирка исемен йөртә. 2007 ел ахырында Вильнюсның төп мәйданнарының берсе Винцас Кудирка исеме белән атала (элек Савивальдибес мәйданы, Savivaldybės aikštė, элек — Черняховский мәйданы, Икенче бөтендөнья сугышына кадәр Гедимин проспектына тоташкан Элиза Ожешко мәйданы)^[5]. Винцо Кудиркос мәйданында монумент (скульптор Арунас Сакалаускас, архитектор Ричардас Криштапавичюс^[6]) (2009 елның 5 июлендә тантаналы рәвештә ачылган) салынган^[7]^[8].

Тәңкә 50 1999 ел

Искәрмәләр

↑ ^{Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag}
↑ Кудирка Винцас // Большая советская энциклопедия (рус.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ Find a Grave — 1995. - ed. size: 165000000
↑ BNF идентификаторы: ачык мәгълүматлар платформасы — 2011.
↑ Sostinės Savivaldybės aikštė bus pervadinta V. Kudirkos vardu (лит.). Bernardinai.lt (4 октябрь 2007). Мөрәҗәгать итү датасы 2008 елның 1 июле. 2011 елның 24 августында архивланган.
↑ Кристина Хлынова. Кудирка һәйкәе барысы кебек түгел. ru.delfi.lt. Delfi (14 декабрь 2007). Мөрәҗәгать итү датасы 2014 елның 29 гыйнвары.
↑ Надежда Грихачева. Винцас Кудирка Һәйкәл. kurier.lt. Литва курьеры (2009 елның 25 июне). Мөрәҗәгать итү датасы 2014 елның 29 гыйнвары.
↑ Skambant himnui atidengtas paminklas V. Kudirkai (лит.). delfi.lt. Delfi (2009 м. liepos 5 d.). Мөрәҗәгать итү датасы 2014 елның 29 гыйнвары.

[_4e3ee65218513941-1] {Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag}

[_05d8a09ab754eda0-2] Кудирка Винцас // Большая советская энциклопедия (рус.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[3] Find a Grave — 1995. - ed. size: 165000000

[4] BNF идентификаторы: ачык мәгълүматлар платформасы — 2011.

[5] Sostinės Savivaldybės aikštė bus pervadinta V. Kudirkos vardu (лит.). Bernardinai.lt (4 октябрь 2007). Мөрәҗәгать итү датасы 2008 елның 1 июле. 2011 елның 24 августында архивланган.

[6] Кристина Хлынова. Кудирка һәйкәе барысы кебек түгел. ru.delfi.lt. Delfi (14 декабрь 2007). Мөрәҗәгать итү датасы 2014 елның 29 гыйнвары.

[7] Надежда Грихачева. Винцас Кудирка Һәйкәл. kurier.lt. Литва курьеры (2009 елның 25 июне). Мөрәҗәгать итү датасы 2014 елның 29 гыйнвары.

[8] Skambant himnui atidengtas paminklas V. Kudirkai (лит.). delfi.lt. Delfi (2009 м. liepos 5 d.). Мөрәҗәгать итү датасы 2014 елның 29 гыйнвары.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]