Әл-Җәзари

Әл-Җәзари
Файл:Al-Djazari automate verseur de vin.jpg
Тулы исеме	Әбу Әл-Гыйз ибн Исмәгыйль Әл-Җәзари
Туган көне	1136(1136)
Туган	Җизрә, Месопотамия
Вафат көне	1206
Вафат булган җире	Төркия
Ил	Артукиды[d]
Эшчәнлеге	инженер, уйлап табучы-механик

Әл-Җәзари, Әбу Әл-Гыйз ибн Исмәгыйль Әл-Җәзари (гарәп. أَبُو اَلْعِزِ بْنُ إسْماعِيلِ بْنُ الرِّزاز الجزري‎, 1136 ел, Бөек Сәлҗүк Дәүләте, Месопотамия, Җизрә — 1206 ел, шунда ук) — Исламның алтын гасырында иҗат иткән күренекле уйлап табучы-механик, математик, астроном. «Китаб фи мәгърифәи әл-хыял әл-һәндәсия» («Тапкыр механика корылмалары турында белемнәр китабы») исемле трактат язып, анда 50гә якын механизмның корылышын тасвирлый һәм аларны төзү буенча киңәшләрен язып калдыра. Әл-Җәзарины «Ислам дөньясының да Винчие» дип атаганнар.

Тәрҗемәи хәле

Тормышы һәм эшчәнлеге турында мәгълүматларны үзе язган әлеге трактатта теркәп калдырган. Әл-Җәзариның исеме сараенда (tr) баш инженер булып хемәт итә.

Әл-Җәзари беренче иң зур астрономик кирмән терсәкле вал (фонтан, клапанлы насос (су сәгате (ru) дә уйлап тапкан.

Рәсемнәр

Әл-Җәзари китабына төсле рәсемнәрне үзе ясаган. Рәсемнәрендә уйлап тапкан әсбапларының тышкы кыяфәтен сурәтләгән яки аларның эшләү нигезләмәсен язып калдырган.

• 

  Су күтәрү җайланмасы

• 

  Фил сәгате

• 

  Кирмән сәгате

• 

  Шәм сәгате

• 

  Механик музыкантлар

• 

  Өстәл автоматы

• 

  Кул юу өчен автомат

• 

  Чылбырлы насос

Әдәбият

1. Хусам Диб. https://islam-afisha.ru/afisha/putevoditelya-po-islamu(үле сылтама). М.: Издательство ДУМ г. Москвы, 2016. ISBN 978-5-9908782-0-4

Сылтамалар

• Әл-Җәзари китабы 2012 елның 24 июль көнендә архивланган. (төр.)

• Әл-Җәзари, механика даһие (ингл.)

 MuslimHeritage.com сайтында

• Әл-Җәзари һәм Тәкый-әд-дин машиналары (ингл.)

 MuslimHeritage.com

• Advances in computer and information sciences: from Abacus to holonic agents Tuncer Ören, Professor Emeritus School of Information Technologies

Искәрмәләр