Борис Бабочкин

Борис Бабочкин
Туган көне	5 (18) гыйнвар 1904
Туган	Сарытау, Россия империясе
Вафат көне	17 июль 1975(1975-07-17) (71 яшь)
Вафат булган җире	Мәскәү, СССР
Ил	Россия империясе  СССР
Эшчәнлеге	актёр, кинорежиссёр, театр режиссеры, тиятыр пидагугы, публицист, режиссёр
Бүләк һәм премияләр

Борис Андреевич Бабочкин (1909 елның 5 (18) гыйнвары, Сарытау — 1975 елның 17 июле, Мәскәү) — совет актёры, театр һәм кино режиссёры, педагог. Социалистик Хезмәт Герое (1974), ССРБ Халык артисты (1963). Ике Сталин (1941, 1951) һәм Дәүләт (1977 — үлгәннән соң) премияләре лауреаты. ВКП(б) әгъзасы.

Тормыш юлы

Борис Бабочкин 1909 елның 5 (18) гыйнварында Сарытауда тимерьюлчы гаиләсендә туган. 1912—1919 елларда Сарытау Александр-Мариинский реаль училищесында укый. Ватандашлар сугышында катнашкан. 15 яшендә комсомолчы Борис Бабочкин Көнчыгыш фронтның 4 нче армиясе сәяси бүлегендә хезмәт иткән.

Тыныч тормышка әйләнеп кайткач, Александр Канин җитәкчелегендә Сарытау драма театры каршындагы драма студиясенә укырга керә. 1920 елның августында Мәскәүгә күчә, анда берьюлы ике театр мәктәбенә укырга кергән — Михаил Чехов студиясенә һәм «Яшь осталар» Дәүләт студиясенә (Илларион Певцовта укыган). Тиздән М. А. Чехов студиясеннән китә.

«Яшь осталар» театр студиясен тәмамлаганнан соң, 1921 елның җәендә, Бабочкин И. Н. Певцов җитәкчелегендәге чыгарылыш сыйныф укучылары арасында Иваново-Вознесенск театрында беренче профессиональ сезонын үткәрә.

1921 елда, Мәскәүгә кайткач, озакка түгел Василий Сахновский җитәкчелегендә Мәскәү драма театрына укырга керә. 1922-—1923 елларда — Воронеж драма театры актёры (хәзер Воронеж өлкәсенең А. Ы. Кольцов исемендәге академия драма театры), 1923—1925 елларда — МГСПС исемендәге театр (хәзерге вакытта Мосовет исемендәге театр), 1925—1926 елларда — А. Н. Островский исемендәге Кострома драма театры, 1926—1927 елларда — Сәмәрканд драма театры, 1927—1928 елларда — Ленинградта Сатира театры (хәзер Н. П. исемендәге Санкт-Петербург академия комедия театры), 1928—1929 елларда — Харбиндагы КВЖД театры, 1929—1932 елларда — Ленинградта Халык йорты театры, 1932—1936 елларда — А.С. Пушкин исемендәге Ленинград драма театры (хәзер Александрин театры). Шулай ук Могилёв, Бердичев, Пишпек театрларында да эшләгән.

1936-—1940 елларда Бабочкин Ленинградта Горький исемендәге Зур драма театрының (хәзер — Георгий Товстоногов исемендәге) актёры, 1937—1938 елларда баш режиссёры, ә 1938—1940 елларда сәнгать җитәкчесе була.

Борис Бабочкин Чапаев ролендә

1940—1945 елларда — Мәскәүдә Е. Вахтангов исемендәге театр актёры һәм режиссёры, 1941—1943 елларда — Алматыда ЦОКС киностудиясе актёры, 1945—1949 елларда — Киноактёр театр-студиясе актеры һәм режиссёры, 1949—1951 елларда — Кече театр актёры һәм режиссёры (икесе дә Мәскәүдә).

1951—1952 елларда — София милли театры (Болгария) режиссёры, периферия театрлары эшендә катнаша, театр академиясендә укыта.

ССРБга кайткач, 1952—1953 елларда А. Пушкин исемендәге Мәскәү драма театрының баш режиссёры, ә 1954 елда Л. Украинка исемендәге Киев рус драма театры актёры була.

1955 елда Бабочкин Кече театрга әйләнеп кайта, анда актёр һәм режиссёр буларак гомер азагына кадәр хезмәт итә.

Иң эре режиссёрлык эше — 1939 елда Зур драма театрында (Влас ролен уйнаган), 1964 елда Кече театрда (Бабочкин Суслов ролен уйнаган; 1966 елда спектакль кинопленкага төшерелгән) куелган М. Горькийның «Дачники» пьесасы буенча спектакльләр.

Кинематографта Бабочкин-актёр 1928 елда «Мятеж» фильмында дебют ясый. 1934 елда шул ук исемдәге фильмда Чапаев роле аңа дөньякүләм танылу алып килә.

Борис Бабочкин күп еллар дәвамында педагогик эшчәнлек белән шөгыльләнә: 1930 еллар азагыннан — Зур драма театры каршындагы студиядә, 1944 елдан — ВГИКта (Мәскәү), анда актёрлык остаханәсен җитәкли. 1966 елда профессор исемен ала.

Күп кенә мәкаләләр, фикерләр, язмалар авторы. «Советское искусство», «Рабочий и театр», «Театр», «Огонёк», «Искусство кино», «Москва», «Октябрь», газетах «Ленинградская правда», «Литературный Ленинград», «Комсомольская правда», «Литературная газета», «Известия», «Советская культура» һ. б. журналларда басылган.

Борис Бабочкин 1975 елның 17 июлендә Мәскәүдә вафат була. Новодевичье зиратында җирләнгән (2 нче участок).

Гаилә

• Хатыны — Екатерина Михайловна Бабочкина (1906—1988), балерина.
• Кызы — Наталья Борисовна Бабочкина (1929 елда туган).
• Кызы — Татьяна Борисовна Бабочкина.

Иҗат

Театрда эшләү

Актёрлык эшләре

Туган көненә 100 ел тулу уңаеннан чыгарылган конверт

• «Кем яңакка чалтыр ала» Л. Н. Андреев — Тили
• «Акылдан кайгы» А. С. Грибоедов — Молчалин
• 1925 — «Давыл» В. Н. Билль-Белоцерковский — Братишка
• 1930 — «Мунча» В. В. Маяковский — Победоносиков
• 1930 — «Беренче Конная» Вс. В. Вишневский — Сысоев
• 1931 — «Курку» А. Н. Афиногенов — Кастальский
• 1932 — «Акылдан кайгы» А. С. Грибоедов — Чацкий
• 1934 — «Борис Годунов» А. С. Пушкин — Самозванец
• 1935 — «Пётр I» по А. Н. Толстой — Алексей
• 1936 — «Ревизор» Н. В. Гоголь — Хлестаков
• «Табышлы урын» А. Н. Островский — Белогубов
• 1940 — «Укытучы» С. А. Герасимов — Степан
• 1942 — «Фронт» А. Е. Корнейчук — Огнев
• 1949 — «Онытылмаслык 1919 нчы» Вс. В. Вишневский — В. И. Ленин
• 1955 — «Канат» А. Е. Корнейчук — Самосад
• 1955 — «Акылдан кайгы» А. С. Грибоедов — Репетилов
• 1955 — «Иван Рыбаков» В. М. Гусев — Рыбаков
• 1960 — «Иванов» А. П. Чехов — Иванов
• 1961 — «Браконьерлар» Э. Раннет — Аадам
• 1964 — «Бакчачылар» М. Горький — Суслов
• 1965 — «Дөрес яхшы, ә бәхет яхшырак» А. Н. Островский — Сила Ерофеевич Грознов

Режиссёрлык эшләре

• 1935 — «Нора» Г. Ибсен
• 1938 — «Кубанцы» В. М. Ротко
• 1939 — «Бакчачылар» М. Горький
• 1940 — «Царь Потап» А. А. Копков
• «Бүре» Л. М. Леонов
• «Юксыну» Дж. Пуччини
• 1956 — «Акча» А. В. Софронов
• 1957 — «Мәңгелек чыганак» Д. И. Зорин.

Фильмография

• 1928 — Фетнә — мятежник Караваев
• 1932 — Нейтан Беккерның кайтуы — Микулич
• 1932 — Беренче взвод — Макар Бобрик
• 1934 — Ике тапкыр туган — Дубовик
• 1934 — Чапаев — Чапаев
• 1937 — Зур канатлар — конструктор Кузнецов
• 1938 — Дуслар — Алексей
• 1941 — Чапаев безнең белән (кыска метражлы) — Чапаев
• 1942 — Актриса — Марков
• 1943 — Фронт — Огнев
• 1948 — Чын кеше турында повесть — полк командиры
• 1959 — Аннушка — Иван Иванович

Сценарист

• 1966 — Бакчачылар

Бүләкләр

• Социалистик Хезмәт Герое (1974) — совет театр һәм кино сәнгатен үстерүдә күрсәткән казанышлары өчен һәм 70 яшь тулу уңаеннан
• РСФСР халык артисты (1935)
• ССРБ Халык артисты (1963)
• I дәрәҗә Сталин премиясе (1941) — «Чапаев» фильмында төп рольне башкарганы өчен
• III дәрәҗә Сталин премиясе (1951) — «Бөек көч» фильмында Лавров ролен башкарган өчен
• ССРБ Дәүләт премиясе (1977 — үлгәннән соң) — «Мак-Кинли Мистеры качуы» фильмында Сэм Боулдер ролен башкарган өчен
• Өч Ленин ордены (1939, 1967, 1974)
• Кызыл Байрак Хезмәт ордены (1950)
• «1941—1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында Алманияне җиңгән өчен» медале (1945)
• «1941—1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында фидакарь хезмәт өчен» медале (1946)
• «Мәскәүнең 800 еллыгы истәлегенә» медале (1948)
• «Фидакарь хезмәт өчен. Владимир Ильич Ленинның тууына 100 ел тулу уңаеннан» медале (1970)

Иншалар

• Как трактовать «Грозу». — «Театр», 1950
• Бер ел Болгариядә. — «Театр», 1952
• Бер ай Һиндстанда (1959)
• Актер сәнгате турында язмалар. — «Октябрь», 1960
• Театрда һәм кинода. — М. 1968
• Театр, кино һәм телевидениедә актер эшчәнлеге. (1972).

Хәтер

• Мәскәүдә актёр яшәгән йортта (Кутузов проспекты, 2/1 йорт) мемориаль такта урнаштырылган.
• Актер хөрмәтенә сәүдә судносы (1984 елда төзелгән, 2010 елда утильгә чыгарылган) атала.
• Борис Бабочкин «Чапаев» фильмыннан төшергән кадрда 1964 елда ССРБ почта маркасында сурәтләнгән.

Әдәбият

• Залесский В. Искусство актёра. — М. 1959.
• Лазарев С. Е. «Тот, который Чапаева играл». К 115-летию со дня рождения Б. А. Бабочкина // Преподавание истории в школе. 2018. № 5. — С. 19-26.
• Борис Бабочкин // В кн.: Фрид Г. Дорогой раненой памяти. Воспоминания. М.: Благотворительный фонд «Просвещение», 1994.

Искәрмәләр

Сылтамалар

«Ил геройлары» халыкара патриотик интернет-проектында  Борис Бабочкин

• Актёр Борис Бабочкин
• Борис Бабочкин Театр Киноактёра сайтында