Бөтендөнья әйләнә-тирә мохит көне

Рәсми исем	Бөтендөнья әйләнә-тирә мохит көне
Уздырылу урыны	Россия
Үткәрелү көне	5 июнь
Рәсми сайт	https://www.worldenvironmentday.global/

Бөтендөнья әйләнә-тирә мохит көне (БМО башка рәсми телләрендә: ингл. World Environment Day, гарәп. اليوم العالمي للبيئة‎, исп. Día mundial del medio ambiente, кыт.世界环境日, фр. Journée mondiale de l'environnement) — планетада әйләнә-тирә мохитта килеп туган проблемаларга кешеләрнең игътибарын җәлеп итүне максат итеп куйган бөтендөнья көне.

Бөтен дөньяда ел саен 5 июньдә уздырыла.

Тарихы

БМО Генераль Ассамблеясенең 1972 елның 15 декабрендә узган 27 нче сессиясендә игълан ителә (А/RES/2994 (XXVII) номерлы резолюция).

Үткәрү көне итеп 5 июнь — 1972 елда әйләнә-тирә мохит проблемалары буенча узган Стокгольм конференциясенең эшли башлау көне сайланган.

Генераль Ассамблея үз резолюциясендә дәүләтләрне һәм БМО системасы оешмаларын ел саен бу көнне әйләнә-тирә мохитне саклау һәм яхшыртуга омтылышларын раслаучы чаралар үткәрергә чакыра.

Генераль Ассамблеянең 27 нче сессиясендә БМО системасында яңа оешма — Әйләнә-тирә мохит буенча БМО программасы (United Nations Environment Programme; ЮНЕП) булдырыла. Нәкъ менә әлеге программа эгидасы астында ел саен Бөтендөнья әйләнә-тирә мохит көне билгеләп үтелә.

Бөтендөнья әйләнә-тирә мохит көненең тематикасы

Ел саен төп халыкара чараларның тематикасы һәм уздырылу урыны билгеләнә.

Эмблема 2008

2023 ел — «Пластик белән пычратуга каршы көрәш»
2022 ел — «Җир — бер генә»
2021 ел — «Яңа баштан фикерләргә. Яңа баштан булдырырга. Торгызырга»
2020 ел — «Табигать вакыты»
2019 ел — «Һаваны пычратуга каршы көрәш»
2018 ел — «Пластик белән пычратуга каршы көрәш»
2017 ел — «Мин табигатҗ белән»
2016 ел — «Кыргый хайваннар белән законсыз сәүдә итүгә абсолют түземсезлек сәясәте»
2015 ел — «Җиде миллиард төш. Бер Планета. Саклык белән куллан»
2014 ел — «Тавышыңны күтәр, диңгез өсте тигезлеген түгел!» (ингл. Raise Your Voice Not The Sea Level)^[1]
2013 ел — «Уйла. Аша. Сакла» (ингл. Think.Eat.Save)^[2]
2012 ел — «Яшел икътисад: син аның бер өлешеме?»
2011 ел — «Урманнар: табигатьтән файдаланып»
2010 ел — «Төрләр күплеге. Бер планета. Бер киләчәк»
2009 ел — «Планетагыз сезгә мохтаҗ»
2008 ел — «Бәйлелектән котыл! Түбән углерод чыгарылышы белән икътисадка таба! »
2007 ел — «Боз эрүе — кайнар тема!»
2006 ел — «Чүлләр һәм чүлләшү — корылыклы җирләрнең чүлләшүенә — юк!»
2005 ел — «„Яшел шәһәрләр“: Планета өчен план!»
2004 ел — «Диңгезләр һәм дәрьялар кирәк! Үле түгел, тере килеш!»
2003 ел — «Су — ике миллиард кеше аңа нык мохтаҗлык кичерә!»
2002 ел — «Җиргә шанс бир»
2001 ел — «Бөтендөнья тормыш челтәренә керергә»
2000 ел — «Әйләнә-тирә мохитның меңъеллыгы — хәрәкәткә күчәргә вакыт»
1999 ел — «Безнең Җир — безнең киләчәк. Коткарыйк аны!»
1998 ел — «Җирдәге тормыш хакына — диңгезләребезне коткарыйк»
1997 ел — «Җирдәге тормыш хакына»
1996 ел — «Безнең Җир, безнең яшәү мохиты, безнең йорт»
1995 ел — «Без — халыклар: глобаль тирә-як хакына берләшү»
1994 ел — «Бер Җир — бер гаилә»
1993 ел — «Ярлылык һәм әйләнә-тирә мохит — боҗраны өзәргә»
1992 ел — «Җир барыбызга да берәү генә — аны бергәләп кайгыртыйк»
1991 ел — «Климат үзгәрү. Глобаль партнерлык зарурлыгы»
1990 ел — «Балалар һәм әйләнә-тирә мохит»
1989 ел — «Глобаль җылыну, глобаль искәртү»
1988 ел — «Әйләнә-тирә мохит беренче урында булганда, үсеш туктамас»
1987 ел — «Әйләнә-тирә мохит һәм яшәү урыны: түбә генә түгел»
1986 ел — «Дөнья өчен агач»
1985 ел — «Яшьләр: халык һәм әйләнә-тирә мохит»
1984 ел — «Чүлләшү»
1983 ел — «Куркыныч калдыкларны җыю, юк итү һәм күмү: серкә яңгырлары һәм энергия»
1982 ел — «Стокгольмнан соң ун ел узгач (табигатьне саклау проблемаларына күзәтү)»
1981 ел — «Грунт сулары; кешенең ризык чылбырында агулы химик матдәләр»
1980 ел — «Яңа унъеллыкка яңа чакыру: җимерелүләрсез үсеш»
1979 ел — «Балаларыбызга бер генә киләчәк — җимерелүләрсез үсеш»
1978 ел — «Җимерелүләрсез үсеш»
1977 ел — «Табигатьтә озон катламын саклау проблемасы; җирне югалту һәм туфрак деградациясе»
1976 ел — «Су — тормышның төп ресурсы»
1975 ел — «Торак пунктлар»
1974 ел — «Җир — бердәнбер»

Россия

Россиядә бу көндә 2008 елдан, Әйләнә-тирә мохит көне белән бергә, Экологлар көне дә билгеләп үтелә.

Италия

Италиядә 2010 елда Әйләнә-тирә мохит көне уңаеннан OIKOS компаниясе әйләнә-тирә мохитне яхшыртуга багышланган акцияләр уздыра.

Шулай ук карагыз

Экологлар көне
Биологик ресурслар буенча Татарстан Республикасы дәүләт комитеты
Татарстан Республикасы экология һәм табигый ресурслар миниистрлыгы

Искәрмәләр

↑ Совет по экологическому строительству (неопр.) . Дата обращения: 10 июнь 2014. Архивировано из оригинала 14 июль 2014 года.
↑ World Environment Day — Theme (неопр.) . Сайт программы ООН по окружающей среде. Дата обращения: 5 июнь 2013. Архивировано 5 июнь 2013 года.(ингл.)

Сылтамалар

unep.org/wed — Всемирного дня окружающей средының рәсми сайты(ингл.)

A/RES/2994(XXVII) (рус.) (PDF). Генеральная Ассамблея — Двадцать седьмая сессия. Official Documents System of the United Nations (15 декабрь 1972). Дата обращения: 5 июнь 2013. Архивировано 5 июнь 2013 года.
Организация Объединенных Наций. Официальный сайт. Памятные даты ООН(рус.)

(Тикшерелгән 30 май 2024)