Маздакизм

Маздаизм белән бутамаска

Маздакизм
... хөрмәтенә аталган	Маздак
Нигезләүче	Маздак
SEO_description	Маздакизм — изучайте подробную и систематизированную информацию в интернет-энциклопедии РУВИКИ и Маздакизм — изучайте подробную и систематизированную информацию в интернет-энциклопедии РУВИКИ
SEO_title	Маздакизм — Рувики: Интернет-энциклопедия и Маздакизм — Рувики: Интернет-энциклопедия

Маздакизм (маздекизм; зендицизм) — иртә урта гасырлар чорында Иранда һәм кайбер күрше илләрдә таралган дини-фәлсәфи тәгълиматы.

Барлыкка килүе

Маздакитлар хәрәкәте җитәкчесе Маздак исеме хөрмәтенә аталган (гәрчә тәгълимат үзе әле III гасыр ахырында колач алучы манихейлык тәэсире белән барлыкка килгән). Тәгълиматның нигезләүчесе Фарс провинциясенең Феса шәһәреннән Зәрдөштлек каһине Зардушт-и Хурракан булып тора, моннан бу тәгълиматның башка атамасы — «зардуштакан».

Тәгълиматы

Маздакизм нигезендә гностиклар Карпократ һәм Иранга 300 елда күчкән римлы Бундос фикерләре яткан. Маздакизмның төп постулаты дөнья процессының нигезендә акыллы һәм хаклы рәвештә гамәл кылучы якты һәм хаос һәм очраклылыкны чагылдыручы караңгы, явыз башлангыч арасында көрәш яткан һәм бу көрәш котылгысыз (инде “бу дөньяда”) “акыллылык”ның “явызлык” өстеннән җиңүе белән тәмамланачак дип яңгыраган.
Маздакизм Иран һәм Римской империясенең рәт секталарында үзара ярдәм итешү, милек тигезлеге, һ.б. турында фикерләрне үз эченә керткән. “Яхшылык”ка каршы куелган һәм “яманлык” белән тәңгәллештерелгән иҗтимагый тигезсезлекне бетерү, “Ходайдан бирелгән” гомуми тигезлеккә көч кулланып башкаруга чакырып , маздакизм V гасырда Сасанидлар дәүләтендә (490-ынчы еллар башы — 520-нче еллар ахыры) крестьяннарның һәм шәһәр ярлыларының маздакит хәрәкәтенең идеологиясе булып киткән.

Тарихы

Маздакитлар хәрәкәте аны эре аристократия һәм шаһ белән шура ясауга барган. Кавад ягына Кече Азиядән җиңү белән кайткан Иран гаскәре дә баскан. В 528 елда дини диспут вакытында Маздак, аның сектасының өсте, һәм шулай ук күп сан рәт маздакитлар тотылган һәм җиргә башларын аска куеп тереләй күмелгән булган. Маздакизмны кабул иткән Кавадның олы улы патшазадә һәм тәхет варисы Кавус үтерелгән җәбернең инициаторы булып игълан ителмәгән әтисенең яклавы белән шаһның кече улы патшазадә Хөсрәү Ануширван булган.
Маздакитлар җәмәгатьләре Иранда, Урта Азиядә, Кавказ артында XIV гасырга үк кадәр сакланган булган. Маздакизм фикерләре урта гасырлар чоры Шәрыкъның күп халык хәрәкәтләрендә кулланылган булган.