Христианлык

РУВИКИ — интернет-энциклопедия мәгълүматы
Христианлык
Нигезләүче Гайсә Мәсих и Изге Ана
SEO_description Христианство — изучайте подробную и систематизированную информацию в интернет-энциклопедии РУВИКИ
Нинди вики-проектка керә Проект:Христианлык[d]
Нигезләнү датасы около 33
Әгъзалар саны 2 400 000 000[1]
Пиктограмма
Сурәт
SEO_title Христианство — Рувики: Интернет-энциклопедия
Урын
Коллаж
Һәштәге christianity
Барлыкка килгән урыны Котдус
Нәрсәдән бүленеп чыккан яһүд дине
Алыштырган мәҗүсилек
... хөрмәтенә аталган Христос[d], Гайсә Мәсих и Назарет[d]
Нигезсалгыч текст Библия и Яңа Гәһед[d]
Логотип РУВИКИ.Медиа Христианлык РУВИКИ.Медиада
рәссам, ү. 1890.
алсу төсе белән билгеләнгән.

Христианлык (Яңа Канун язуларында тасфирланганча Ибрахими диннәре .[3] Христиан тәгълиматында Иске Канун исеме астында билгеле булган яһуди Инҗил дә каноник дип санала. Христиан динен тотучылар христианнар дип билгеләнә.

Тарихи белешмә

Христиан дине I гасыр уртасында Фәлистыйнда барлыкка килә. Башта ул Урта диңгез регионында яшәүче яһүдләр арасында тарала, ләкин тиз арада мәҗүси (яһүд булмаган) халыклар да аны кабул итә башлый. Яһүдләр исә, аны тора-бара, кяфер дип бәяләп, үзләреннән читләштерәләр. Шунысы кызык, яһүдләр үз туфракларында туган динне бөтенләй инкяр итүгә үк барып җитәләр. Алар христиан дөньясында бердәнбер христиан диненә табынмаган халык булып калалар. Дини тәгълимат буенча, христиан диненә нигез салучы дип, Гайсә пәйгамбәр (Иисус Христос) санала.

«Христос» — яһүдләрнең «Мессия» («коткаручы») сүзенең грек теленә тәрҗемәсе. Аның дөньяга килүе риваятьләрдә төрлечә аңлатыла. Бер караш буенча, ул Җир йөзенә могҗизалы рәвештә Мария исемле гыйффәтле кыздан туган. Икенчесендә, Гайсә кешеләрнең гөнаһларын йолу һәм аларны коткару максаты белән күктән төшкән*, диелә. Ләкин кешеләрдә терәк таба алмыйча, тәрегә кадаклап җәзаланган, аннан соң яңадан терелгән һәм күккә ашкан. Дини тәгълимат буенча, ул гөнаһлы бәндәләрне хөкем итү өчен җир йөзенә яңадан кайтачак. Христиан дине, асылда, Урта диңгез регионындагы изелгән халыкның Рим империясендә хакимлек итүче көчләргә протесты булган. Халык массалары изүчеләрдән котылу өчен реаль мөмкинлек күрмәгәннәр. Бу хәл газапланып яшәүчеләрнең табигатьтән өстен «көчләр» тарафыннан кот-карылуы турындагы идеяләрнең таралуына уңай җирлек тудырган. Христиан диненең гаять зур территориядә чагыштырмача тиз арада таралуы тагын бер сәбәп белән аңлатыла. Ул — этник яктан чикләнмәгән дин. Христианлык барлыкка килгән чорда Рим империясе басымы астында яшәгән халыкларны греклар һәм римлылар җирлегендә барлыкка килгән мәҗүси аллалар социаль һәм рухи яктан канәгатьләндерми башлыйлар. Христос аларга якынрак тоела. Христиан диненең үзенчәлекләре газап чигеп яшәүче кешеләрнең күңелләренә хуш килә. Беренчедән, алар электән килгән мәҗүси йолалардан баш тарта алалар. Икенчедән, христианлык вәгъдә иткән тигезлеккә ирешәләр. Өченчедән, Алланың җирдәге вәкиле тарафыннан төрле бәлаләрдән, гөнаһлардан коткарыла, соң нәтиҗәдә — күкләр патшалыгының игелекләренә ирешә алалар.

Христианнар саны

Хәзерге заманда дөньяның барлык регионнарында диярлек христиан диненә табынып яшиләр. Чит илләрдән алынган статистик мәгълүматлар каршылыклы. Шунлыктан христиан динен тотучыларның саны безнең энциклопедияләрдә дә төрлечә. Мәсәлән, Зур совет энциклопедиясендә күрсәтелгәнчә, христианлык 1025 млн кешене колачлый[4], ә менә Философик энциклопедия буенча, аның саны 700—800 млн гына кала[5]. Дөрес, бу мәгълүматлар Җир шарында халык саны 4 млрд чамасы дип исәпләнгән чорга карый. Хәзер исә халык саны шактый арту сәбәпле (6 млрд тан артык), барлык диннәргә, шул исәптән христиан диненә ышанучылар саны да үсә төшкән дип уйларга кирәк. Христиан динендәге төп кагыйдәләрнең нигезен Тәүрат белән Инҗил тәшкил итә. Ләкин христиан дине берничә тармакка аерыла. Христоска ышану алар өчен уртак сыйфат булса, Христосны аңлатуда алар бер-берсеннән аерылалар.

Файл:Ветви христианства.png
Христианлык эчендәге төп төркемнәрендәге тарихи үзгәрешләрне тасфирлаучы гадиләштерелгән сурәт. Шулай да, Христианлыкның бер кайчан да бердәм хәрәкәт булмавын да истә тоту дөрес булыр. Христианлык тарихындагы беренче өч гасырдагы хәле бүгенге Христианлыкның хәленә караганда күптөрлелек ягыннан күпкә байрак иде.[6]

Чыганаклар

Шулай ук карагыз

Искәрмәләр

  1. ↑ Johnson T. M., Zurlo G. A., Hickman A. W., Crossing P. F. Christianity 2015: Religious Diversity and Personal Contact (ингл.) // International Bulletin of Missionary Research — SAGE Publishing, 2015. — Vol. 39, Iss. 1. — P. 29. — ISSN 0272-6122; 0193-8320
  2. ↑ Religion: Christianity. bbc.co.uk (13 август 2012). Дата обращения: 13 август 2012.
  3. Catholic Encyclopedia (article "Monotheism"); William F. Albright, From the Stone Age to Christianity; H. Richard Niebuhr; About.com, Monotheistic Religion resources; Kirsch, God Against the Gods; Woodhead, An Introduction to Christianity; The Columbia Electronic Encyclopedia Monotheism; The New Dictionary of Cultural Literacy, monotheism; New Dictionary of Theology, Paul 2018 елның 4 июль көнендә архивланган., pp. 496–99; Meconi. "Pagan Monotheism in Late Antiquity". p. 111f.
  4. ↑ кара: БСЭ.— T. 28.— M., 1978.—C. 384
  5. ↑ ФЭ.— T. 5.- M., 1970.—C. 447
  6. Ehrman, Bart D. (2003). Lost Christianities: The Battles for Scripture and the Faiths We Never Knew. Oxford University Press, USA. p. 1. ISBN 0-19-514183-0. 

Сылтамалар

. British Broadcasting Corporation. Дата обращения: 3 гыйнвар 2008. A number of introductory articles on Christianity.

. - Click at 'History Museum' in the left menu. Дата обращения: 21 октябрь 2008. The origin of Christianity

Чыганак — https://tt.ruwiki.ru/w/index.php?title=Христианлык&oldid=9326423