Укчы йолдызлыгы

Кавәс
сурәтне зурайтырга өчен чиртегез
Латинча исем	Sagittarius (иял. к.: Sagittarii)
Кыскартма	Sgr
Нигез	Укчы
Туры калкулык	17^сәг 36^мин тан 20^сәг 20^мин кача
Авышлык	−45° 30′ тан −12° 2′ кача
Мәйдан	867 кв. градус (15 урын)
Иң якты йолдызлар (зурлык < 3^m)	Кавәс Җәнүби (ε) — 1,79^m Нунки (σ) — 2,05^m Аскелла (ζ) — 2,60^m Кавәс Мөтәвәссыйт (δ) — 2,72^m Кавәс Шимали (λ) — 2,82^m Әлбалта (π) — 2,88^m Әлнәсыл (γ²) — 2,98^m
Метеор агымнары	Сагиттарилар Фи-Сагиттарилар
Янәшә йолдызлыклар	Каракош Калкан Елан (койрык) Еланлы Гакрәп Көньяк Таҗ Телескоп Микроскоп Җәди Һинд (почмак)
Йолдызлык +45° тан −90° кача киңлекләрендә күренә. Русия территориясендә иң яхшы күренүчәнлек вакыты — июнь–июль.

Кавәс йолдызлыгы (кояш торгынлыгы ноктасы һәм безнең Галактиканың үзәге (30 000 яктылык елы ераклыгында) урнашкан.

Астеризмлар

Чәйнек астеризмы

Чәйнек астеризмы Кавәс йолдызлыгының түбәндәге йолдызларыны эченә ала: ζ (Аскелла), φ, δ (Кавәс Мөтәвәссыйт) һәм ε (Кавәс Җәнүби) — чәйнек үзе, λ (Кавәс Шимали) — капкач, τ һәм σ (Нунки) — тотка һәм γ² (Әлнәсыл) — борын. Әлнәсыл йолдызы янындагы Киек каз юлы полосасы — кайнар су агымы.

Күренүчәнлек

Гадәттә, Кояш бу йолдызлыкта 18 декабрьдән 18 гыйнварга кадәр була. Йолдызлыкны февраль ахырыннан ноябрь башына кадәр күзәтеп була. Иң яхшы күренүчәнлек шартлары июнь–июль айларында була. Россиядә тулысынча көньяк өлкәләрендә күренә.

Тарих һәм исемнәр

Әл-Суфинең «Кузгалмас йолдызлар китабының» 1730 елдагы кулъязмасы. АКШ Конгрессы китапханәсе

Укчы

Искәрмәләр

↑ Кавәс — 1) җәя; 2) зодиак тамгасы буенча булган елның ноябрь ае (Стрелец). — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б. — Б. 197.

Зодиак йолдызлыклары

Еланлы йолдызлыгы зодиак йолдызлыкларына керми, әмма Кояш аннан үтеп бара

[1] Кавәс — 1) җәя; 2) зодиак тамгасы буенча булган елның ноябрь ае (Стрелец). — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б. — Б. 197.

Байер		α (Рөкбә) • β¹ (Гаркуб Приор) • β² (Гаркуб Постериор) • γ¹ • γ² (Әлнәсыл) • δ (Кавәс Мөтәвәссыйт) • ε (Кавәс Җәнүби) • ζ (Аскелла) • η • θ¹ • θ² • ι • κ² • λ (Кавәс Шимали) • μ (Полис) • ν¹ (Гайнелрами) • ν² • ξ¹ • ξ² • ο • π (Әлбалта) • ρ¹ • ρ² • σ (Нунки) • τ • υ • φ • χ¹ • χ² • χ³ • ψ • ω • b¹ • c • d • e¹ • e² • f • g • h¹ • h² • A
Флемстид	3 • 4 • 6 • 7 • 9 • 10 (γ², Әлнәсыл) • 11 • 13 (μ, Полис) • 14 • 15 • 16 • 17 • 18 • 19 (δ, Кавәс Мөтәвәссыйт) • 20 (ε, Кавәс Җәнүби) • 21 • 22 (λ, Кавәс Шимали) • 24 • 25 • 26 • 27 (φ) • 28 • 29 • 30 • 32 (ν¹, Гайнелрами) • 33 • 34 (σ, Нунки) • 35 (ν²) •36 (ξ¹) • 37 (ξ²) • 38 (ζ, Аскелла) • 39 (ο) • 40 (τ) • 41 (π, Әлбалта) • 42 (ψ) • 43 (d) • 44 (ρ¹) • 45 (ρ²) • 46 (υ) • 47 (χ¹) • 48 (χ²) • 49 (χ³) • 50 • 51 (h¹) • 52 (h²) • 53 • 54 (e¹) • 55 (e²) • 56 (f) • 57 • 58 (ω) • 59 (b¹) • 60 (A) • 61 (g) • 62 (c) • 63 • 65 • Еланлы Кеше 63
Якындагы	Росс 154 • Глизе 783 • Глизе 745
Башка	VX • KW • WR 102ka (Пион йолдызы) • Пистолет йолдызы • QPM-241 • S2 • LBV 1806-20
Исемлек

Әбүрәйхан әл-Бирунинең «Мәсгуд кануны» зайичәсендәге йолдызлыклары
21 төньяк	Дөббеләсгар (Кече Җидегән) \| Дөббеләкбәр (Зур Җидегән) \| Аждаһа \| Кефей / Янучан \| Кычкыручы / Улаучы (Үгезкөтүче) \| Хәер Табагы (Төньяк Таҗ) \| Тезләнүче (Геркулес) \| Лира / Кимвал \| Таир / Дөҗаҗ (Аккош) \| Зателкөрси (Кассиопея) \| Персей / Хамил Рәэселгул \| Тезген Тотучы (Олаучы) \| Еланнарны Тылсымлаучы (Еланлы) \| Хәйя (Елан) \| Сәһем / Туку Станы (Ук) \| Каракош \| Дельфин \| Кыйтгателфәрәс (Кече Ат) \| Фәрәселзөлҗәнах (Пегас) \| Андромеда \| Мөсәлләс (Өчпочмак)
12 зодиак	Кәбәш / Хәмәл \| Сәвер \| Тәваэман (Җәүза) \| Саратан \| Әсәт \| Газраэ (Сөмбелә) \| Мизан \| Гакрәп \| Рами / Кавәс \| Җәди \| Сакыйбелмаэ / Дәлү \| Сәмәкәтан (Хут)
15 көньяк	Кит / Сәбгелбәхер \| Җәббар / Җәүза (Орион) \| Нәһер (Эридан) \| Әрнәб (Куян) \| Кәлбеләкбәр (Зур Эт) \| Кәлбелмөкаддәм (Кече Эт) \| Сәфинә (Арго Корабы) \| Шөҗаг (Су Аҗдаһасы) \| Табак \| Гораб (Козгын) \| Кентавр \| Сәбгъ (Бүре) \| Төтәсләвеч (Корбан Чалу Урыны) \| Таҗ (Көньяк Таҗ) \| Хут (Көньяк Балык)