Карачай-балкар теле

Карачай-балкар теле
Үзисем:	къарачай-малкъар тил, тау тил
Илләр:	Россия
Төбәкләр:	Карачай-Чиркәсия, Кабарда-Балкария
Рәсми халәт:	Карачай-Чиркәсия, Кабарда-Балкария
Сөйләшүчеләр саны:	~400 000
Халәт:	куркыныч астында[d]
Классификация
Төркем:	Алтай телләре Төрки телләр
Язу:	кирилл язуы и латин язуы
Тел кодлары
ГОСТ 7.75–97:	као 280
ISO 639-1:	—
ISO 639-2:	krc
ISO 639-3:	krc

Карачай-балкар теле (къарачай-малкъар тил, таўлу тил) — карачайлар һәм балкарларның теле. Төрки телләргә керә. Карачай-Чиркәсия һәм Кабарда-Балкариядә, Урта Азиядә, Төркиядә, Якын Көнчыгыш илләрендә таралган. Гомум сөйләшүчеләр саны якынча 400 мең кеше.

Әлифба

Латин әлифбасы

1924 елда карачай-балкар теле өчен латин әлифбасы кабул ителә:

A a	B в	C c	Ç ç	D d	E e	F f	G g
Ƣ ƣ	I i	J j	K k	Q q	L l	M m	N n
Ꞩ ꞩ	O o	Ө ө	P p	R r	S s	Ş ş	T t
Ь ь	U u	V v	Y y	X x	Z z	Ƶ ƶ

1926 елда әлифбага Ꞑꞑ, H h, W w хәрефләре өстәлә.

Кирилл әлифбасы

Карачай-балкар теле өчен кирилл әлифбасы 1924 елда төзелә, әмма ул кабул ителми:

Аа Ää Ее Оо Öö Ыы Ии Уу Ӱӱ Кк Ққ Гг Ӷӷ Хх Х̆х̆ Нн Ңң Пп Лл Тт Дд Жж Сс Зз Чч Шш Бб Рр Фф Мм Вв Цц Юю Яя ь й

Рәсми рәвештә кириллица 1936 елда генә кабул ителә һәм рус әлифбасы хәрефләреннән һәм Гъ гъ, Къ къ, Нг нг диграфлардан торган. 1961—1964 елларда икенче әлифба гамәлдә торган: диграфлар юкка чыгарылалар, Ғ ғ, Ө ө, Җ җ, Қ қ, Ң ң, Ў ў, Ү ү, Һ һ хәрефләре өстәләләр. Соңрак карачай-балкар әлифбасы үзгәртеп корыла һәм шундый вариант әлеге вакытта кулланыла:

А а	Б б	В в	Г г	Гъ гъ	Д д	Дж дж	Е е
Ё ё	Ж ж	З з	И и	Й й	К к	Къ къ	Л л
М м	Н н	Нг нг	О о	П п	Р р	С с	Т т
У у	Ф ф	Х х	Ц ц	Ч ч	Ш ш	Щ щ	ъ
Ы ы	ь	Э э	Ю ю	Я я

Шулай ук карагыз