Сара Байкина
Сара Байкина | |
---|---|
Файл:سارا حانم بايكىنا.png | |
Тулы исеме | Сарра Нәбиулла кызы Байкина |
Туган көне | 1895 |
Туган | Әстерхан |
Вафат көне | 1972[1] |
Вафат булган җире | |
Ил |
|
Эшчәнлеге | драма артисты |
Бүләк һәм премияләр |
РСФСР атказанган артисты (1940) |
Сара Байкина, Сара (Сарра) Нәбиулла кызы Байкина, рус. Байкина Сарра (Сара) Набиулловна (1895 елның 25 декабре, Әстерхан — 1972 ел, Әстерхан) — актриса, Татарстан АССР халык, Кырым АССР, РСФСР атказанган (1940) артисты.
Тәрҗемәи хәле
1895 елның 14 (25) декабренда Әстерхан шәһәрендә туган. 1911 елдан Әстерхан һәвәскәр татар театр труппасында уйный башлый. Әстерханга кымызга килгән Габдулла Тукай хөрмәтенә 5 июньдә үткән кичәдә беренче тапкыр сәхнәгә чыга[2].
- 1913 елда «Сәйяр» труппасына күчә[3].
- 1916-1919 елларда «Ширкәт» труппасында уйный.
- Бакы, Әстерхан татар театрларында эшли.
- Ватандашлар сугышы елларында Көнчыгыш фронтның 4нче армиясе сәяси бүлеге артисты [4]
- 1920 елда Казанда Беренче үрнәк татар театрында, 1928-1929 еллар сезонында Татар дәүләт академия театрында хезмәт куя.
Кырымда
1930 елларның икенче яртысыннан Акмәчеттә кырымтатар театры сәхнәсендә уйный. 1934 елда иң югары хезмәт хакы ала: I төркем өчен 450 сум[5]. «Ләйлә вә Мәҗнүн», «Таһир-Зөһрә», «Бакчасарай чишмәсе», «Чура батыр», «Галим айдамак», «Отелло», «Гамлет», «Юлбасарлар», «Испан побы», «Ике хуҗаның хезмәтчесе», «Һөҗүм», «Оптимистик фаҗига», «Любовь Яровая» һ.б. пьесаларда һәрвакыт баш рольләрне уйнаган (дублеры Сания Налбандова[6]).
- Сугышка кадәр Мәскәүдә узган Кырым АССР сәнгате ункөнлегендә катнаша, уңыш казана[7].
- Алман нацистлары Кырымны басып алгач, театрда Шекспирны, алман драматурглары әсәрләрен, татар классикасын уйнарга туры килә.
- 1944 елда кырымтатарлар белән бергә, Үзбәкстанга Әндиҗан шәһәренә сөргенгә җибәрелә.
- 1944-1956 елларда Әндиҗан үзбәк музыкалы драма һәм комедия театрында эшли, соңрак Әстерханга кайта.
Уйнаган рольләре
Яшь, лирик пландагы образлар иҗат итә.
- Галиябану — «Галиябану» М. Фәйзи
- Зөһрә — «Таһир-Зөһрә» Ф. Бурнаш
- Гөлчәһрә — «Аршин мал алан» Г. Хаҗибәков
- Луиза — «Мәкер һәм мәхәббәт» Ф. Шиллер
- Мәйсәрә — «Зәңгәр шәл» К. Тинчурин
- Варвара — «Яшенле яңгыр» А. Островский
- Шәфика — «Кызганыч бала» Н. Камал
- Юлия — «Шәфкать туташы» М. Кирьякова
- Сара — «Яшьләр» Ф. Әмирхан һ.б.
Бүләкләре, мактаулы исемнәре
- Кырым АССР атказанган артисты
- Татарстан АССР халык артисты
- 1940 РСФСР атказанган артисты
Чыганаклар
- Татарский энциклопедический словарь. Казань: Институт татарской энциклопедии АН РТ, 1999. ISBN 0-9530650-3-0
Әдәбият
- И. Илялова. Г. Камал театры артистлары. Казан: ТКН, 1996. ISBN 5-298-00708-2
- Мәхмүтов, Һ., Илялова, И., Гыйззәт, Б. Октябрьгә кадәрге татар театры: очерклар. Казан: ТКН, 1988.
- Татар театры (1906-1926). Тулыландырылган 2нче басма. Казан: Мәгариф, 2003. ISBN 5-7761-1316-4
- Рабит Батулла. Урыннары җәннәттә булсын. Казан: «Рухият», 2007. ISBN 978-5-89706-109-9
Сылтамалар
- Камал театры сайты
- С.Н. Байкина «Милләттәшләр» сайтында
- Сара Байкина
- http://gasprinskylibrary.ru/events/event/sara-baykina-1895-1972/
Искәрмәләр
- ↑ http://gasprinskylibrary.ru/events/event/sara-baykina-1895-1972/
- ↑ Габдулла Тукай Әстерханда. «Гасырлар авазы», 2006, № 1 2018 елның 19 апрель көнендә архивланган.(рус.)
- ↑ Камал театры сайтында, archived from the original on 2017-05-23, retrieved 2016-10-31
- ↑ «Театр тарихы» сайтында(рус.)
- ↑ И. Заатов. Театр сәнгате өчен көрәш. «Голос Крыма», 25.09.2015 / №26(рус.)
- ↑ Актриса довоенного театра(үле сылтама)
- ↑ С. Осман. Уртак уенчыбыз. «Достлукъ», 1991 ел, 25 гыйнвар