Никколо Макиавелли

Никколо Макиавелли
Файл:Niccolo Machiavelli.jpg
Туу датасы:	3.5.1469
Туу урыны:	Флоренция
Үлем датасы:	21.6.1527
Үлем урыны:	Флоренция
Эшчәнлек төре:	тарихчы, драматург
Иҗат итү теле:	итальян теле
Имза:

Никколо Макиавелли (1469-1527), Италиянең сәяси фикер иясе, тарихчы («Флоренция тарихы»), драматург («Мандрагора» комедиясе). Италиянең авыр хәлгә төшүен аның сәяси таркаулыгыннан күргән һәм андый хәлне фәкать көчле дәүләт хакимияте генә җиңәргә сәләтле дип ышанган («Падишаһ»). Дәүләтне ныгыту максатында теләсә нинди чаралар да куллануга яраклы дип санаган.

Тәрҗемәи хәле

Медичилар Флоренциядән куылгач (1494 ел), Макиавелли озак еллар дәвамында Флоренция җөмһүриятенең икенче канцлеры (икенче кәнсәләриясе секретаре), җөмһүриятнең иң югары органы Синьория секретаре булып хезмәт итә (1498-1512 еллар).

1512 елда Медичилар хакимияте торгызылгач, Флоренция белән Джулиано Медичи идарә итә башлый. Бу вакытта Макиавелли өчен кара көннәр башлана, ул эзәрлекләүләргә дучар ителә. Башта аның мал-мөлкәтенә арест салалар, аннан соң 14 ел буе эшләгән урынына – Синьориягә керүне тыялар. Ниһаять, 1513 елның башында, Медичиларга каршы фетнә-түнтәрелеш оештыруда гаепләнеп, Макиавелли кулга алына, төрмәдә утырганда бик нык җәзалана. 1513 елның мартында, папа Юлий II үлеп, аның урынына Лев X исеме астында Джованни Медичи сайлану уңаеннан игълан ителгән амнистия буенча, Макиавелли иреккә чыгарыла.

Сәяси эшчәнлектән читләштерелгән Макиавелли зур борчылулар кичерә, идарә итү эшендәге гаять зур тәҗрибәсен Медичиларга тәкъдим итәргә тели һәм падишаһларга киңәш рәвешендә «Падишаһ» әсәрен яза. Үзенең бу Magnum opus-ын кемгә багышларга – Флоренция идарәчесе Джулиано Медичигамы яисә папа Лев X (Джованни Медичи) хөрмәтенәме дип икеләнгән вакытта, Джулиано Медичи вафат була, һәм Флоренция белән Лоренцо Медичи (папа Лев X ның бертуганының улы) идарә итә башлый. Шуннан соң «Падишаһ» әсәре Лоренцо Медичига багышлана. Әмма җөмһүрият эшендә актив катнашкан Макиавеллига үч итеп, Лоренцо Медичи үзенә багышланган әсәрне илтифатсыз калдыра (озакламый, 1518 елда, ул үзе дә 27 яшендә вафат була). Макиавеллиның бу әсәр ярдәмендә актив сәяси тормышка әйләнеп кайту хыялы тормышка ашмый кала.

Чыганак

• Макиавелли Н., Падишаһ. Татарчага М. Аверьянов тәрҗемәсе. Мәгариф, 2006 ел. б.140 2012 елның 6 ноябрь көнендә архивланган.

Сылтамалар

• Machiavelli: Stanford Encyclopedia of Philosophy
• full text books from the Liberty Fund, a conservative think tank
• Niccolò Machiavelli (1469-1527)
• Site containing The Prince, slightly modified for easier reading
• Machiavelli хезмәтләре «Гутенберг» проектында
• Machiavelli at the Marxists Internet Archive, including some of his works
• Works by Niccolò Machiavelli: text, concordances and frequency list
• Machiavelli on the Net 2009 елның 12 гыйнвар көнендә архивланган., a Machiavelli webliography with a short introduction.
• Works of Machiavelli: Italian and English text
• Machiavelli and Power Politics 2008 елның 1 декабрь көнендә архивланган.
• Machiavelli on the Online Library Of Liberty
• Digitized Italian Letter, Machiavelli, Karpeles Manuscript Library 2018 елның 2 март көнендә архивланган.
• Machiavelli on diglossa.org library, 5 parallel translations(үле сылтама): ru: Г.Муравьева, en: W.K.Marriott, N.H.Thomson, fr: J.-V. Périès, de: G. Regis
• Machiavelli and the Italian City on the BBC's In Our Time with Melvyn Bragg; with Quentin Skinner, Regius Professor of History at the University of Cambridge; Evelyn Welch, Professor of Renaissance Studies at Queen Mary, University of London; Lisa Jardine, Director of the Centre for Editing Lives and Letters at Queen Mary, University of London
• Wight, Martin. Four Seminal Thinkers in International Theory: Machiavelli, Grotius, Kant, and Mazzini (2005), ch. 1 online edition