Акмәсҗит

Акмәчет белән бутамагыз.

Акмәсҗит
Байрак	Илтамга[d]
Канунбирү органы	Акмәсҗит шәһәр шурасы
Хөкүмәт башлыгы	Афанасьев, Михаил Сергеевич[d]
Беренче язма телгә алу	II гасыр до н. э.
Мәйдан	107 ± 1 км²
Феноменның икътисады	экономика Симферополя[d]
Табигый-георафик объект эчендә урнашкан	Кырым
Административ үзәк булып тора	Кырым Җөмһүрияте, Кырым Автономияле Җөмһүрияте, Акмәсҗит шәһәр бүлгесе, Акмәсҗит шәһәр шурасы и Акмәсҗит районы
Рәсми веб-сайт	simgov.ru
Уникальный номер ГАР	b9001e55-72ed-43bf-b7eb-41b86a14380e
Халык саны	▼340 540 чел. (1 гыйнвар 2021)
Административ-территориаль берәмлек	Акмәсҗит шәһәр шурасы, Акмәсҗит шәһәр бүлгесе, Кырым өлкәсе[d], Кырым АССР и Таврия губернасы
Дәүләт	Россия
Нигезләнү датасы	1784
Сәгать поясы	UTC+03:00 и UTC+02:00
Рәсми тел	кырымтатар теле, украин теле и рус теле
Кардәш шәһәр	Һайделберг, Новочеркасск, Кечкемет, Искешәһәр, Иркутск, Мәскәү, Омск, Улан-Удэ, Сейлем, Русе[d], Падова, Түбән Новгород, Көньяк-Көнбатыш административ округ, Киреч, Донецк, Чернивси и Bursa
Рәсми исем	кырымтат. Акъмесджит, Aqmescit
Акмәсҗит РУВИКИ.Медиада

Кәбир-Җамигъ мәчете

Акмәсҗит яки Симферополь ( рус. Симферополь, кырымтат. Aqmescit, Акъмесджит) — Кырымда урнашкан шәһәр. Кырым Республкиасының идарә, сәнәгый, мәдәни һәм фәнни үзәге. Кырым ярымутравының үзәгендә урнаша. Әүвәл заманда Aкмәчет урынында скиф мәркәзе, скиф Неаполе, Алтын Урданың Кирмәнчек шәhәре була.

Кырым ярымутравында тагы Акмәчет исемле авыл бар, шуңа күрә рәсми чыганакта Симферополь Акмәсҗит дип йөртелә, ләкин татарча матбугатта Акмәчет атамасы ешрак кулланыла.

География

Акмәсҗит Кырым ярымутравында, Салгир елгасында урнаша. Тимер һәм автомобиль юллары төене.

Сәгать поясы

Акмәсҗит Мәскәү вакыты (Moscow Time Zone, MSK) сәгать поясында урнашкан. UTC белән аермасы +3:00 сәгать тәшкил итә.

Тарих

Алтын Урда чорында татарлар Кирмәнчек шәһәрен салалар, соңрак биредә ак мәчет төзелә һәм Кырым ханлыгы чорында кирмән Акмәчет дип йөртелә башлаган.

Кырым ханлыгы вакытында Бакчасарай ил башкаласы статусына ия булган, ләкин Акмәсҗит шәһәрендә калга (дәүләттә ханнан соң икенче башлык) йорты урнашкан булган.

1781 елда Кырым ханлыгы Россия империясе тарафыннан басып алына. 1783 елда урыслар Акмәчет исемен Симферопольгә үзгәртәләр.

Павел I шәһәргә татар исемен Акмәчет кайтара, ләкин Павел I не үтергәннән соң урыслар яңадан шәһәргә Симферополь исемен бирәләр.

1944 елда Акмәчет шәһәреннән кырымтатарлар сөргенлеккә җибәрелә.

1945 елда Симферополь Кырым Мохтари Җөмһүриятенең башкаласы статусын югалта.

1954 елда Кырым өлкәсе Украинага тапшырыла.

2014 елда Кырым кризисы һәм Кырым статусы турында референдумнан соң Кырым Акмәсҗит башкаласы белән Россия Федерациясенә кире кайтарыла.

Хәзер Акмәчет шәһәрендә Кырымтатар Милли Мәҗлесе урнаша.

Климат

• Уртача еллык температура — +10,8 °C
• Уртача еллык җил тизлеге — 4,4 м/с
• Уртача еллык һава дымлылыгы — 74 %

Акмәсҗит климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	20,4	21,9	28,7	31,5	34,2	37,7	39,3	39,5	37,2	33,3	28	25,4	39,5
Уртача максимум, °C	3,9	4,7	9,1	15,9	21,4	25,7	28,9	28,7	23,1	17	10,4	5,6	16,2
Уртача температура, °C	0,2	0,4	3,9	9,9	15,1	19,5	22,3	22	16,9	11,3	5,8	2	10,8
Уртача минимум, °C	−2,9	−3,2	−0,2	4,8	9,5	13,9	16,5	16,1	11,6	6,8	2,2	−1,1	6,2
Абсолют минимум, °C	−26	−30,3	−18,4	−11,1	−8,4	0,7	3,6	3,8	−5,1	−11,4	−21,7	−23,2	−30,3
Явым-төшем нормасы, мм	39	36	37	34	34	58	46	52	42	42	49	45	514
Чыганак: Погода и климат

Халык

1897	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2001
49 078	86 145	142 634	187 623	249 053	301 505	343 565	363 597

Милли состав (2001): руслар — 66,7%, украиннар — 21,3%, кырымтатарлар — 7,0%, белоруслар — 1,1%.

Административ бүленеш

• Киев районы
• Тимер юл районы
• Үзәк районы

Мәдәният

• Кырымтатар академия музыкаль драма театры

Күренекле кешеләр

• Измаил Фирдәүс, кырымтатарлардан беренче РКП (б) әгъзасе, сәясәтче.
• Шамил Аләдинов

Искәрмәләр