Киров (Киров өлкәсе)

РУВИКИ — интернет-энциклопедия мәгълүматы
Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Киров битенә күчегез.
Киров
рус. Киров
Байрак[d]
Flag of Kirov (Kirov oblast).svgCoat of arms of Kirov.svg
Сәгать поясы UTC+03:00
Административ бүленеше Кировның Ленин районы, Кировның Октябрь районы, Кировның Беренче Май районы и Кировның Нововятск районы
Почта индексы 610000–610050
Административ үзәк булып тора Киров өлкәсе, Муниципальное образование «Город Киров»[d][1], Киров крае, Вятский район[d], Нократ өязе[d], Нократ губернасы, Вәтке правинсәсе, Кировский район[d] и Нократ җөмһүрияте
Җирле телефон коды 8332
Рәсми веб-сайт mo-kirov.ru
... хөрмәтенә аталган Сергей Киров
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 150 метр
Кардәш шәһәр Чедлсе
Хөкүмәт башлыгы Валерий Николаевич Владыкин[d] и Ковалёва, Елена Васильевна[d]
Беренче язма телгә алу 1374
SEO_description Киров — история, население, климат, координаты, расположение на карте. Подробная информация о населенном пункте в интернет-энциклопедии РУВИКИ
Халык саны
Бүләкләр
Хезмәт Кызыл Байрак ордены
Административ-территориаль берәмлек Муниципальное образование «Город Киров»[d]
Мәйдан
  • 169,73 км²
Нигезләнү датасы неизвестно
Файл:Kirov Church.jpg
Дәүләт
Әгъзалык Берләшкән шәһәрләр һәм җирле хакимиятләр оешмасы и Союз российских городов[d]
Файл:Архитектурный ансамбль Трифонова монастыря, вид с озера осенью.jpg
Шәрәфле ватандашлар төркеме Категория:Почётные граждане Кирова[d]
Рәсми исем рус. Киров
SEO_title Киров – история, население, климат, координаты – РУВИКИ и Киров – история, население, климат, координаты
Логотип РУВИКИ.Медиа Киров РУВИКИ.Медиада

Киров (искергән тат. Колын, рус. Киров) — Россия шәһәре, Киров өлкәсенең административ үзәге.

Халык саны — 473 668 кеше, буйсындырылган торак пунктлары белән — 498 340 кеше.[3]

Киров өлкәсенең тарихи, мәдәни, сәнәгый һәм фәнни үзәге.

2021 елның 21 маеннан ― Хезмәт даны шәһәре.[4]

География

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр Нократ елгасы өстендә, Мәскәүдән 940 километрга төньяк-көнчыгышрак урнаша. Горький тимер юлының Киров һәм Киров-Котласский станцияләре.

Шәһәр аша Р159 (Киров — Түбән Новгород), Р166 (Киров — Слободской — Белая Холуница), Р167 (Киров — Цапели — Стрижи), Р168 (Киров — Советск), Р169 (Киров — Малмыж — Нократ Аланы), Р176 «Нократ» (Чабаксар — Йошкар-Ола — Киров — Сыктывкар) автоюллар баралар.

Победилово аэропорты.

Кировтан эре шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)[5]
Петрозаводск ~ 1420 км
Архангельск ~ 1212 км		 Сыктывкар ~ 424 км
 Березники ~ 846 км
Глазов ~ 396 км
Вологда ~ 802 км
Ярославль ~ 690 км
Роза ветров
 Кирово-Чепецк~ 36 км
Пермь ~ 471 км
Түбән Новгород ~ 563 км Советск ~ 129 км
Казан ~ 409 км		 Ижау ~ 393 км

Сәгать поясы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Файл:Map of Russia — Moscow time zone.svg

Киров халыкара стандарт буенча Moscow Time Zone (MSK/MSD) сәгать поясында урнаша. Бу сан, UTC системасы буенча исәпләгәндә, +4:00 гә тигез.

Климат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Климат — уртача континенталь, елда айларның иң салкыны — гыйнвар (уртача −15,0 °C), иң җылысы — июль (уртача 18,9 °C). Елның урта җил тизлеге — 2,5 м/с, һава дымлылыгы — 76%.

Бөтен метеокүзәтчелек тарихы буенча иң югары температура 1892 елда тәшкил ителгән — 36,9 °C, иң түбән 1921 елда — −41,9 °C.

Киров климаты
Күрсәткеч Гый Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Ел
Абсолют максимум, °C 3,8 4,4 13,9 27,3 34,2 36,9 36,6 35,9 30,1 22,6 11,0 7,0 36,9
Уртача максимум, °C −8,7 −7,4 0,4 8,8 16,9 22,0 24,2 20,6 14,0 5,9 −2,6 −7,1 7,2
Уртача температура, °C −11,9 −10,9 −4 4,0 11,2 16,5 18,9 15,6 9,7 3,0 −4,9 −9,9 3,1
Уртача минимум, °C −15 −14 −7,6 −0,1 6,3 11,8 14,1 11,6 6,4 0,6 −7,2 −12,8 −0,5
Абсолют минимум, °C −41,9 −40,5 −33,8 −21,2 −10,5 −2,4 2,7 0,0 −8,3 −23,2 −39,8 −45,2 −45,2
Явым-төшем нормасы, мм 49 33 37 34 54 78 77 77 61 64 57 55 676
Чыганак: Погода и климат 1981-2010 гг.


Исем чыганагы

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр совет сәяси һәм дәүләт эшлеклесе Сергей Киров хөрмәнә аталган.

Тарих

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Vyatka Lobovikov 11.jpg

«Повесть о стране Вятской» елъязмасы буенча, Вятка шәһәре 1181 елда нигезләнә.[6]

XIV—XV гасырларда — Вятка җире үзәге. 1489 елда Мәскәү дәүләте составына кертелә.

1457 елда Вяткада кремль төзелә, шул вакыттан ул Хлынов исемен йөртә, әмма «Вятка» исеме юкка чыкмый — ул шәһәрнең рәсми булмаган исеме буларак кала.

Россия империясе составында[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1710 елда Себер губернасы составында кертелә, 1727—1780 елларда — Казан губернасы составында.

1780 елда шәһәргә Вятка исеме кире кайтарыла, Вятка Вятка калгайлыгы үзәге була.

Вятка сәяси сөрген урыны буларак таныш, монда сөргендә А. Һерцен, М. Салтыков-Щедрин, Ф. Дзержинский, Н. Бауман булганнар.

1856 елда Вяткада 21 чиркәү, 1036 йорт һәм 219 лавка (кибет) булган.

1898 елда Вяткага беренче поезд килә.

1915 елда Вятка шәһәрендә керәшеннәр, арлар, чирмешләр өчен милли телдәге беренче газеталар дөнья күрә.

Совет чоры[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1929 елда Вятка губернасы юкка чыгарыла, Вятка шәһәре Түбән Новгород крае составына кертелә.

1934 елда шәһәрдә иҗтимагый транспорт хәрәкәте ачыла.

1934 елның 5 декабрьдә БҮБК карары нигезендә Вятка шәһәренә Киров исемен бирелү турында карарын кабул итә.

1934 елдан Киров крае, 1936 елдан — Киров өлкәсе үзәге.

1940 елда Киров шәһәренең башкарма комитеты трамвай юллар челтәре төзү турында карарын кабул итте. Беренче линиянең ачылышы 1941 елның 1 ноябредә планлаштырылган, ләкин Бөек Ватан сугышы башлану аркасында төзелеш туктатыла.

1943 елда шәһәрдә троллейбус хәрәкәте ачыла.

1959 елда шәһәр составына Коминтерновский шәһәр тибындагы бистәсе кертелә.

1966 елда Киров Хезмәт Кызыл байрагы белән бүләкләнә.

1989 елда Нововятск шәһәре Киров составына Кировның Нововятск районы буларак кертелә.

Халык

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1811[7] 1840[8] 1856[7] 1897[9] 1913[7] 1926[7] 1931[7] 1939[7] 1959[10] 1970[11] 1979[12] 1989[13] 2002[14] 2010[3]
~4 200 10 951 ~15 500 25 008 ~46 400 ~61 200 ~73 500 ~142 000 252 416 332 503 389 533 440 240 457 578 473 668

Милли состав (2010): руслар — 96,7%, татарлар — 0,8%, украиннар — 0,6%.[15]

Дин

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Православие
Ислам
Киров өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте урнашкан Киров җәмигъ мәчете

Административ бүленеше

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Kirov areas maps basic.svg Киров 4 районына бүленә:

  •      Октябрь районы
  •      Ленин районы
  •      Беренче Май район
  •      Нововятск районы


Икътисад

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Эре ширкәтләр: «ЛЕПСЕ» электро—машиналар төзү заводы, Авитек заводы, «Сельмаш» заводы, «Маяк» заводы, шиналар заводы, иткомбинаты, сөт комбинаты, һ. б.

Югары уку йортлары

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  • Вятка дәүләт университеты
  • Вятка дәүләт һуманитар университеты
  • Вятка дәүләт авыл хуҗалыгы академиясе
  • Киров дәүләт медицина академиясе

Шәхесләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Кардәш шәһәрләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. ↑ ОКТМО (рус.)
  2. ↑ https://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
  3. ↑ 1 2 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-12-12 
  4. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 20.05.2021 № 304 «О присвоении почетного звания Российской Федерации „Город трудовой доблести“». Мөрәҗәгать итү датасы: 21 май 2021. Архивировано 21 май 2021 года.
  5. ↑ Яндекс.Карты. Яндекс.Карты. Мөрәҗәгать итү датасы: 22 сентябрь 2011.
  6. ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2012-07-22, retrieved 2012-12-12 
  7. ↑ 1 2 3 4 5 6 http://www.mojgorod.ru/kirovsk_obl/kirov/index.html
  8. ↑ Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840
  9. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=311
  10. ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  11. ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  12. ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  13. ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  14. ↑ 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  15. ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2013-10-17, retrieved 2012-12-12 
  16. ↑ Городские подробности — В Киров приехал президент польского города Седльце, archived from the original on 2014-07-09, retrieved 2013-03-15 

Тышкы сылтамалар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Чыганак — https://tt.ruwiki.ru/w/index.php?title=Киров_(Киров_өлкәсе)&oldid=9594052