Куергазы районы
| Куергазы районы | |||||
|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | |||||
|
|||||
| Ил | |||||
| 52°42′08″ с. ш. 55°48′14″ в. д.GЯO | |||||
| Статус | муниципаль район | ||||
| Төбәк | Башкортстан | ||||
| Административ үзәк | Ермолаево | ||||
| Нигезләү датасы | 1931 ел | ||||
| Башлык | Котлыәхмәтов Әхәт | ||||
| Халык саны (2010) | 25 128 | ||||
| Мәйдан |
|
||||
| Сәгать поясы | +6 | ||||
.png)
Куергазы районы (рус. Куюргазинский район) — Башкортстанга керүче муниципаль район. Административ үзәге — Ермолаево авылы – Уфадан 243 км ераклыкта урнашкан. Якындагы тимер юл станциясе – Стәрлетамакта. Куергазы башкорт теленнән тәрҗемә иткәндә “елга башы” дигәнне аңлата.
Тарих
1935 елның 31 гыйнварыннан үзаллы Куергазы районы 1952 елда Стәрлетамак өлкәсе, 1962 елдан Мәләвез районына керә. 1965 елдан Күмертау районы (үзәге шул исемне йөртүче шәһәр) булып исемләнә. 1992 елда БР Югары Советы Президиумы Указы белән Куергазы районы дип исемләнә башлый (үзәге — Ермолаево эшчеләр поселогы). Үзаллылык алу торак төзелешен киңәйтергә, юлларны асфальтлаштырырга һәм ремонтларга, торак пунктларга газ кертергә мөмкинлек бирде.
География
Куергазы районы Башкортстанның көньягында урнашкан, аны хаклы рәвештә республиканың көньяк капкасы, дип йөртәләр. Ул Федоровка, Мәләвез, Күгәрчен районнары һәм Ырынбур өлкәсе белән чиктәш. Мәйданы 2238 км² тәшкил итә (авыл хуҗалыгы җирләре – 134,6 мең).
Халык
Район территориясендә Күмертау шәһәре, Маячный бистәсе (2005 елдан авыл), 84 авыл урнашкан. Иң зурлары: Айчуак, Яңа Мораптал, Якшымбәт.
Демография
| 1939[1][2] | 1959[3][4] | 1970[5][4] | 1979[6][4] | 1989[7][4] | 2002[8][4] | 2008[9] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 44 998 | ↘36 416 | ↘35 326 | ↘28 627 | ↘23 454 | ↗25 587 | ↗26 415 |
| 2009[10] | 2010[11] | 2012[12] | 2013[13] | 2014[14] | 2015[15] | 2016[16] |
| ↘26 369 | ↘25 125 | ↘24 957 | ↘24 555 | ↘24 186 | ↘23 798 | ↘23 617 |
| 2017[17] | 1 гый 2018[18] | 1 гый 2019[19] | 2021[20] | |||
| ↘23 360 | ↘22 985 | ↘22 612 | ↘21 254 |
Район җирендә туган танылган кешеләр
- Шәмсетдин Зәки,
- Кинҗә Арсланов – Пугачев көрәштәше,
- Газиз Әлмөхәммәтов,
- Баязит Бикбай,
- Илшат Йомагулов (1932, Тимербай-2007, Уфа), РСФСР атказанган артисты.
- Рәшит Солтангәрәев (1935, Таймас - 2000, Уфа) — язучы, С. Юлаев премиясе лауреаты (1978)
- Тамара Ганиева — шагыйрә, драматург, БР атказанган мәдәният хезмәткәре (1993).
- Галим Хисамов — язучы, Салават Юлаев премиясе лауреаты (2014).
- Румил Азнабаев — Бөтендөнья башкортлар корылтае рәисе (2012-2015) (Якшымбәттән).
- Айдар Габдинов (1969, Тимербай), җырчы (тенор), Татарстанның атказанган артисты.
Икътисад
Транспорт
Икътисад
Агросәнәгать комплексы район икътисадының мөһим өлешен алып тора. Тоташ республикадагы кебек үк, заман үзгәрешләре аны да урап узмады. Районда 12 авыл хуҗалыгы җитештерү кооперативы исәпләнә. Җаваплылыгы чикләнгән өч җәмгыять авыл хуҗалыгы продукциясе җитештерү һәм эшкәртү белән шөгыльләнә. Үсемлекчелек продукциясенең төп өлешен ашлык һәм мал азыгы культуралары, шикәр чөгендере, көнбагыш, бәрәңге, яшелчә-җимешләр тәшкил итә. көнбагыш җитештерү буенча район республикада иң алдынгыларның берсе. Киров исемендәге, “Искра”, “Ватан” кооперативлары, җаваплылыгы чикләнгән “Заборьев-Агро” җәмгыяте районны (җирле инвестор) социаль-икътисади үстерүгә зур өлеш кертә. терлекчелектә малларның баш санын, ит һәм сөт җитештерүне арттыру буенча зур эш алып барыла.
Мәгариф
Матбугат
Чыганаклар
Сылтамалар
- ↑ СССР җанисәбе (1939)
- ↑ Население Башкортостана:XIX-XXI века: статистический сборник. — 2008. — С. 448.
- ↑ СССР җанисәбе (1959)
- ↑ 1 2 3 4 5 Население Башкортостана:XIX-XXI века: статистический сборник. — 2008. — С. 448.
- ↑ СССР җанисәбе (1970)
- ↑ ССҖБ җанисәбе (1979)
- ↑ СССР җанисәбе (1989)
- ↑ Бөтенрусия җанисәбе (2002)
- ↑ http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/88ec76804db875b29208d3356f373569/4+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB.pdf
- ↑ https://web.archive.org/web/20150518102941/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls
- ↑ Бөтенрусия халык санын алу, 2010
- ↑ https://web.archive.org/web/20130516092833/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar
- ↑ https://web.archive.org/web/20131012013314/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar
- ↑ https://web.archive.org/web/20140810202114/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar
- ↑ https://web.archive.org/web/20150923180801/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar
- ↑ http://web.archive.org/web/20210508043701/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar
- ↑ http://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar
- ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Федераль дәүләт статистикасы хезмәте.
- ↑ Численность населения муниципальных образований Республики Башкортостан — 2019. — С. 62.
- ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Tom1_tab-5_VPN-2020.xlsx
 | Башкала: Уфа |  | |
Районнар: Архангель | Аскын | Авыргазы | Әлшәй | Баймак | Бакалы | Балтач | Бәләбәй | Балакатай | Белорет | Бишбүләк | Бөре | Болгавар | Благовещен | Борай | Бөрҗән | Бүздәк | Габҗәлил | Гафури | Дәүләкән | Дүртөйле | Дуван | Җылаер | Зиянчура | Иглин | Илеш | Ишембай | Кызыл Кама | Күгәрчен | Кушнарин | Куергазы | Калтасы | Караидел | Кырмыскалы | Кыйгы | Мәләвез | Мәчетле | Мишкә | Миякә | Нуриман | Чакмагыш | Салават | Тәтешле | Туймазы | Өфә | Учалы | Фёдоровка | Хәйбулла | Чишмә | Шаран | Стәрлебаш | Стәрлетамак | Яңавыл | Ярмәкәй | |||
.png)