Әзһәр Шакиров

РУВИКИ — интернет-энциклопедия мәгълүматы
Әзһәр Шакиров
Файл:Әзһәр Шакиров.jpg
Тулы исеме Әзһәр Шәфикъ улы Шакиров
Туган көне 22 февраль 1940(1940-02-22) (84 яшь)
Туган СССР, РСФСР, ТАССР, Тымытык районы, Яңа Ташлыяр
Ил
Эшчәнлеге артист, актер
Бүләк һәм премияләр

Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе — Тукай бүләге(1998) Татарстанның халык артисты(1974)РСФСР халык артисты(1988)

РУВИКИ проектының татар бүлегендә Шакиров фамилияле башка кешеләр дә бар.


Әзһәр Шәфикъ улы Шакиров (1940 елның 22 феврале, Яңа Ташлыяр, Тымытык районы, ТАССР, РСФСР, СССР) – күренекле татар актеры, Галиәсгар Камал исемендәге театр артисты[1], ТАССР һәм РСФСР халык артисты — 1974, 1988, Та­тарс­тан­ның Г.Тукай исемендәге Дәүләт бүләге иясе — 1998. Күктау, Бөркетләр, Зөләйха фильмнарында төшә, Татарстан радиосында әсәрләр укый[2]. Азнакай районының мактаулы гражданы (2012).[3]

Тәрҗемәи хәле

Әзһәр Шакиров 1940нчы елның 22 февралендә ТАССРның Тымытык районы Яңа Ташлыяр (Буклы) авылында [4][5] гаиләдә 5 нче бала булып дөньяга килә[6]. Кечкенә авыл бары 24 йорттан гына тора. Мәктәпне тәмамлап, ике яшькә өлкәнрәк авылдашы Нәҗибә Ихсанова белән 40 чакрымдагы Тымытык авылына паспорт алырга китә[6].

Паспорт алгач, Казан университетына керергә өмет баглап, иптәше белән юлга чигенә[6]. Рангазар авылы аша Яр Чаллыга, аннан Казанга пароходта юл тоталар. Университетка документ бирергә кергәндә, Мәскәүдәге Щепкин исемендәге театр училищесының ачылачак курсына татар артистларын эзләп җыю бәйгесе турында хәбәр ишетәләр[6]. Әзһәр Шакиров кечкенә буе аркасында гариза тапшыручыларның сафына чак кына кертелмичә калмый[6]. Бәйгедә 600 дән артын бала катнаша, шулардан 25 генә 1956 елда Мәскәүгә җибәрелә[6]. 1957 елдагы Татар декадасы вакытында «вак-төяк» рольләрне башкару өчен щепчинчы татар студентларын кулланалар[6].

Щепкинчылар төркеме 1961 елда Казанда кайта, шуларның егермесе, шул исәптә Ә.Шакиров, Татар академия театрына эшкә алына[1].

1990 елларда актер, татар актерларыннан беренче булып, милли хәрәкәтнең алгы рәтләренә баса. Әзһәр Шакиров Ирек мәйданында бүтән шәһәрләрдән килгән 30-40 автобусны каршы ала. Кулына микрофон тотып, халык каршында чыгышлар ясый[6].

Файл:Ә.Шакир2.jpg
Әзһәр Шакиров "Бичура" спектаклендә Аксак ролендә

Иҗаты

Татар академия театрында Әзһәр Шакиров башкарган беренче роль - Ш.Шаһгалинең «Без аерылышабыз» спектаклендә Котлыбай роле[6].

1960 елларда Казан телестудиясе зур алгарышлар кичерә[6]. Аның тарафыннан академия театрының күп спектакльләре тасмаларга төшерелеп, төрле районнарда, шәһәрләрдә телевидение аша халыкка күрсәтелә башлый. Телевидение режиссерлары Г. Хөсәенов һәм Х. Арсланов тарафыннан яңа спектакльләр дә "экранлаштырыла": Ә.Шакиров Ш. Маннурның «Муса Җәлил»ендә Гайнан Кормаш ролен, Г. Ибраһимовның «Казакъ кызы» нигезендә куелган әсәрдә Җолкынбай ролен, Г. Әпсәләмовның «Ак чәчәкләр»ендә Мансур ролен башкара[6].

Вакытлыча Фәридә Кудашева концертлары алып баручысы вазифасын үти[7].

« Театрның бүгенге бурычы – милләткә үз фаҗигасен аңлату, халыкны берләштерү.
Әзһәр Шакиров[8]
 »
Файл:Ә.Шакир1.jpg
Әзһәр Шакиров

Гаиләсе

Шәфигулла Шакиров, актерның атасы, 1886 елда Мөслим районының Иске Ташлыяр авылында дөньяга килә[8]. 1890 елда авыл яңа җиргә күчерелә һәм Яңа Ташлыяр авылы төзелә[8]. Бервакыт авылда чыккан янгынны сүндергәндә, Шәфигулла абзый салкын тидерә[8]. Гомерлеккә бер үпкәсен югалта. Донбасста шахталарда күмер чапкан, Себердә, Златоуст якларында урман кискән. Улын укытыр өчен җан атып йөргән[8].

Миңҗиһан апа, актерның анасы, 1896/1897 елда туган[8]. 16 яшендә ятимә буларак хатыны үлеп киткән байга кияүгә чыгарга мәҗбүр булган[8]. Башта ире чирдән җан биргән, аннары 1921 елгы ачлыкта 2 үз һәм 5 үги балалары да дөнья куйган[6]. Бу вакыйгалардан соң, аны гаиләле иргә - Шәфигулла абзыйга - икенче хатын булып бирәләр[8].

Әзһәр Шакировның хатыны - Саҗидә[7]. Бергә Рөстәм улларын тәрбияләп үстергәннәр. Рөстәм хәрби комиссар булып хезмәт итә, ике баласы бар: Камилә белән Руслан[8].

Рольләре

Каһарман Әсәр Автор
Ра­май «Чат­кы­лар» Т.Гыйз­зәт
Ри­нат   «Кай­да соң син?» X.Ва­хит
Зө­фәр «Соң­гы хат»
Ка­риб   «Ша­мил Ус­ма­нов» А.Гый­лә­җев, А.Яхин
Анд­же­ло «Ча­ма­сы­на кү­рә ча­ра­сы» У.Шекс­пир
Ай­дын «Ай­дын» Җ.Җаб­бар­лы
Дят­лов   «Ба­һа­дир­лар» Н.По­го­дин
На­дир мәх­дүм «Сүн­гән йол­дыз­лар» К.Тин­чу­рин
Та­ла­нов   «Я­бы­ры­лу» Л.Ле­о­нов
Га­риф «На­мус хө­ке­ме» Д.Вә­ли­ев
Са­ма­тов   «Чик­лә­век тө­ше» Г.Аху­нов
Ва­си­лий «Ә­гәр таш­лап кит­сәң» М.Сто­ро­же­ва
Боль­шов   «А­гай-эне ак мы­ек» А.Ост­ровс­кий
Па­ра­тов   «Бир­нә­сез кыз»
На­ил   «Си­нең уры­ны­ңа кайт­тым» Р.Хә­мид
Дәр­виш   «Ай то­тыл­ган төн­дә» М.Кә­рим
Сат­тар «Мон­да ту­дык мон­да үс­тек» Т.Миң­нул­лин
Гай­нул­ла «Дус­лар җы­ел­ган җир­дә»
Га­ли­мул­ла «Ху­шы­гыз!»
Нур­хә­мәт   «Ил­ги­зәр + Ве­ра»
Хә­сән Ак­чу­рин   «Без ки­тә­без, сез ка­ла­сыз»
Бос­тан


«А­хыр­за­ман» Ч.Айт­ма­тов
Ак­сак «Би­чу­ра» М.Гый­лә­җев
Фа­тих бай «Боз ас­тын­да дул­кын» Ә.-Т.Рах­ман­ку­лов
Тук­та­мыш хан «И­де­гәй» Ю.Са­фиул­лин
Бо­га­ты­рев «Бер төн» Б.Гор­ба­тов
Әл­мө­хәм­мәт «Әни кил­де» Ш.Хө­сә­е­нов
Хә­нә­ви «Кү­рә­зә­че» З.Хә­ким
Зариф «Телсез күке»
Мөхәммәт «Яра» А.Гыйләҗев, М.Гыйләҗев
Солтан Кадерхөрмәтов «Суган чәчәге» И.Зәйниев
... ... ...

Китабы

  • Шакиров Ә.Ш. Язмыш: уйланулар, истәлекләр, әңгәмәләр, чыгышлар / Әзһәр Шакиров. - Казан : Татарстан китап нәшрияты, 2007. - 201с.; ISBN 978-5-298-01495-3

Хөрмәтләү

  • 2023 елда Алмаз Нургалиев). Фильм артистның туган ягында һәм Казанда төшерелгән.[9]

Искәрмәләр

  1. ↑ 1,0 1,1 Ша­ки­ров Әзһәр Шәфикъ улы kamalteatr.ru
  2. ↑ Тирән мәгънәле беркатлылык tatyash.ru
  3. ↑ Шакиров Азгар Шафикович
  4. ↑ Яңа Ташлыяр ― Чубар Абдул авыл советына караган, 1980-елларда юкка чыккан авыл
  5. ↑ Шакиров Әзһәр Шәфигулла улы // Язмышыбыз Азнакай. К., 2014, Б. 412
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 Очар кош иреккә омтыла 2020 елның 6 апрель көнендә архивланган. madanizhomga.ru
  7. ↑ 7,0 7,1 Әзһәр Шакиров: "Гомер буе буйсынырга яратмадым" 2020 елның 6 апрель көнендә архивланган. shahrikazan.ru
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 8,8 "Ир-егет - көрәшче ул" syuyumbike.ru «Сөембикә», № 2, 2010.
  9. ↑ Рузилә Мөхәммәтова. Алмаз Нургалиевның Әзһәр Шакировка багышланган «Җылак» фильмының трейлеры чыкты.(үле сылтама) Татар-информ, 29.01.2023

Сылтамалар

Чыганаклар

  • Шакиров Ә.Ш. Язмыш: уйланулар, истәлекләр, әңгәмәләр, чыгышлар / Әзһәр Шакиров. - Казан : Татарстан китап нәшрияты, 2007. - 201с.; ISBN 978-5-298-01495-3

Шулай ук карагыз

Чыганак — https://tt.ruwiki.ru/w/index.php?title=Әзһәр_Шакиров&oldid=9156893