Фәрит Мөхәммәтшин

РУВИКИ — интернет-энциклопедия мәгълүматы
Тикшерелгән мәкалә
Фәрит Мөхәммәтшин
Фәрит Хәйрулла улы Мөхәммәтшин
Farid Mukhametshin (gossov.tatarstan.ru).jpg
Тулы исеме Фәрит Хәйрулла улы Мөхәммәтшин
Туган көне 22 май 1947(1947-05-22) (77 яшь)
Туган Әлмәт
Ил
Эшчәнлеге сәясәтче, галим
Бүләк һәм премияләр
III дәрәҗә «Ватан алдындагы казанышлар өчен» ордены Калып:IV дәрәҗә «Ватан алдындагы казанышлар өчен» ордены
Казанның 1000 еллыгы истәлегенә медале
"Татарстан Республикасы каршындагы казанышлары өчен" орденыДуслык ордены - 2022 ОрденСалаватаЮлаева.pngАлександр Невский ордены - 2022
Сайт tat.speaker.tatarstan.ru
РУВИКИ проектының татар бүлегендә Мөхәммәтшин фамилияле башка кешеләр дә бар.

Фәрид Хәйрулла улы Мөхәммәтшин — Россия дәүләт һәм сәясәт эшлеклесе. 1998 елның 27 маеннан Татарстан Дәүләт Советы Рәисе. 1995 елның 16 гыйнварыннан 1998 елның 27 маена кадәр Татарстан Республикасы Премьер-министры. Социология фәннәре кандидаты (1996), сәясәт фәннәре докторы (2001). Россия Федерациясе Технология фәннәре академиясенең хакыйкый әгъзасы; Халыкара мәгълүматлаштыру академиясенең  шәрәфле академигы; Татарстан Республикасы Фәннәр академиясе академигы (2023)[2].

Тәрҗемәи хәле

  • Хезмәт юлын 1963 елда Миңнебай газ-бензин заводында токарь вазифасында башлый.
  • 1966-1968 елларда Совет Армиясе сафларында хезмәт итә.
  • «Әлмәтнефть» нефть промыселы идарәсендә контроль-үлчәү приборлары слесаре булып эшли.
  • 1972 елда Әлмәт газ сәнәгате техникумын, 1979 елда — Уфа нефть институтын тәмамлый.

Сәяси эшчәнлеге

  • 1970-1980 елларда Ф.Х. Мөхәммәтшин Әлмәт шәһәрендә партия, совет һәм хуҗалык эшләрендә: КПССның шәһәр комитеты сәнәгать-транспорт бүлеге инструкторы; «Әлмәтнефть» нефть-газ чыгару идарәсендә катламнар басымын тоту өчен технологик сыекча әзерләү идарәсе башлыгы.
  • 1985—1987 елларда — КПССның Әлмәт ш. комитеты секретаре, аннан икенче секретаре итеп билгеләнә.
  • 1986 елда Саратов югары партия мәктәбен тәмамлый.
  • 1988 елдан Әлмәт ш. Халык депутатлары Советы башкарма комитеты рәисе.
  • 1978-1990 елларда Әлмәт шәһәренең Халык депутатлары Советы депутаты булып тора.
  • 1980 еллар ахырында Ф.Х. Мөхәммәтшин республика Хөкүмәтендә җаваплы урыннар били: сәүдә министры, Министрлар Советы Рәисе урынбасары, соңрак — Татарстан Республикасы Премьер-министры.
  • 1990 елның 5 феврале – 17 декабрендә — КПССның Әлмәт ш. комитеты беренче секретаре.
  • 1998 елдан башлап хәзергәчә Ф.Х.Мөхәммәтшин — Татарстан Республикасы Дәүләт Советы Рәисе.

Хөкүмәт эшчәнлеге

1990-1991 елларда — Татарстан АССР Министрлар Советы Рәисе урынбасары.

1991 елдан — Татарстан АССР Югары Советы Рәисе, 1992 елдан — Татарстан Республикасы Югары Советы Рәисе.

1995-1998 елларда — Татарстан Республикасы премьер-министры.

1998 елдан — Татарстан Республикасы Дәүләт Советы Рәисе.

1999 елдан — Татарстан Республикасы Иминлек Советы Рәисе урынбасары.

1998 елның маеннан 2002 елның гыйнварына кадәр Россия Федерациясе Федераль Җыены Советы әгъзасы; Федерация федераль килешү һәм төбәк сәясәте эшләре комитеты составында.

2003 елдан «Бердәм Россия» партиясенең Татарстан төбәк бүлеге сәяси советы секретаре булып тора. Берничә тапкыр Дәүләт Думасы депутатларын сайлауда партия исемлеге лидерлары өчлегенә керә.

Иҗтимагый эшчәнлеге

Әлмәт шәһәренең шайбалы хоккей федерациясе рәисе, Татарстан Республикасы Хоккей федерациясе президенты, «Ак Барс» хоккей клубы президенты була.

1999 елның июленнән– «Татарстан – яңа гасыр» республика иҗтимагый хәрәкәте лидеры.

2001 елдан – Европа Советының Җирле һәм региональ хакимиятләре конгрессында Россия Федерациясе делагациясе әгъзасы.

2004 – 2010 еллар – Европа Советының Җирле һәм региональ хакимиятләре конгрессының Регионнар палатасында Мәдәният һәм мәгариф комитеты рәисе – Европа Советының Җирле һәм региональ хакимиятләре конгрессының Мәдәният һәм мәгариф буенча берләштерелгән комитеты рәисе урынбасары (Европа Советы органнарын үзгәртү барышында Мәдәният һәм мәгариф комитеты бетерелә).

2007 елдан — Татарстан Халыклары ассамблеясе советы рәисе.

2007 елның декабреннән – Россия Федерациясе Президенты каршындагы җирле үзидарә үсеше Советы Президиумы әгъзасы.

2009 елдан — Татарстан Республикасы Президенты каршындагы ватандашлар эшләре буенча Координация Советы рәисе.

2011 елдан — Татарстан Республикасы Волейбол федерациясе президенты.

2011-2012 елларда – Европа Советының Җирле һәм региональ хакимиятләре конгрессының бәйсез либераль-демократик төркем рәисенең беренче урынбасары; Европа Советының Җирле һәм региональ хакимиятләре конгрессының Актуаль мәсьәләләр комитеты рәисе урынбасары.

2012 елдан Россия Федерациясе Канун чыгаручылар советы әгъзасы. Халыкара хезмәттәшлек мәсьәләләре комиссиясе рәисе. Канун чыгаручылар советы Президиумы әгъзасы.

2012 елның октябреннән – Европа Советының Җирле һәм региональ хакимиятләре конгрессының Актуаль мәсьәләләр комитеты рәисе

2013 елдан — Татарстан Республикасы Президенты каршындагы Милләтара һәм конфессияара мөнәсәбәтләр советы рәисе урынбасары.

Фәнни эшчәнлеге

1996 елда Казан дәүләт университетында тарих фәннәре докторы, профессор Э.С. Рәхмәтуллин җитәкчелегендә социология фәннәре кандидаты гыйльми дәрәҗәсенә «Сәяси системаны үзгәртеп кору чорында социаль процессларны тотрыкландыра торган фактор буларак Татарстан Республикасы хакимиятенең вәкиллекле һәм башкарма органнары» темасы буенча диссертация яклый (белгечлек 22.00.04 — социаль структура, социаль институтлар һәм процесслар). Рәсми оппонентлары: фәлсәфә фәннәре докторы, профессор Ф.С. Фәйзуллин һәм фәлсәфә фәннәре кандидаты, профессор Р. Б. Таһиров. Әйдәп баручы оешма — Н.И. Лобачевский исемендәге Түбән Новгород дәүләт университеты[3].

2001 елда Россия Федерациясе Президенты каршындагы Россия дәүләт хезмәте академиясендә сәясәт фәннәре докторы гыйльми дәрәҗәсенә «Россия Федерациясе субъекты — республиканың социаль-сәяси үсеше факторы буларак федератив мөнәсәбәтләр» темасына диссертация яклый (белгечлек 23.00.02 — сәяси институтлар, процесслар һәм технологияләр)[4].

Федератив төзелеш, милләтара багланышлар, күчеш чоры сәясәте һәм икътисады мәсьәләләре буенча монографияләр һәм күпсанлы мәкаләләр авторы.

Бүләкләре

  • 1997 елда, Дәүләт алдындагы казанышлары һәм халыкара дуслыкны һәм хезмәттәшлекне ныгытуга керткән өлеше өчен, Дуслык ордены (орден Дружбы)[5];
  • 1997 елда, Татарстан Республикасы икътисадын үстерүгә, федератив мөнәсәбәтләрне камилләштерүгә керкән өлеше һәм күпьеллык намуслы хезмәте өчен, Россия Федерациясе Хөкүмәтенең Мактау кәгазе[6].
  • 2005 елда Россия дәүләтчелеген ныгытуга һәм закон чыгару эшчәнлегенә керткән өлеше өчен, Почет Билгесе ордены[7];
  • 2005 елда «Казанның 1000 еллыгы истәлегенә» медале;
  • 2007 елда, Татарстан дәүләтчелегенең барлыкка килү хезмәтенә һәм республиканың социаль-икътисади үсешенә керткән зур өлеше өчен, «Татарстан Республикасы каршындагы казанышлары өчен» ордены;
  • 2008 елда, Россия Федерациясе Конституциясе проектын әзерләүдә актив катнашканы һәм Россия Федерациясенең демократик нигезләрен үстерүгә керткән зур өлеше өчен, Россия Федерациясе Президенты Мактау кәгазе[8].
  • 2012 елда Халыклар дуслыгы ордены (Башкортстан Республикасы).
  • 2012 елда Россия дәүләтчелеген ныгытуга керкән өлеше өчен IV дәрәҗә «Ватан алдындагы казанышлары өчен»[9];
  • 2014 елда, физик культура һәм спортны үстерүгә , 2013 елда Казан шәһәрендә XXVII Бөтендөнья җәйге Универсиадада ирешелгән югары спорт казанышларына керткән өлеше өчен, Россия Федерациясе Президенты Рәхмәте[10];
  • 2017 елда, Россия дәүләтчелеген ныгытуга, парламентаризмны үстерүгә һәм закон чыгару эшчәнлегенә керткән өлеше өчен, III дәрәҗә «Ватан алдындагы казанышлары өчен» ордены[11];
  • 2017 елда, Кырым Республикасы белән дуслыкны һәм хезмәттәшлекне ныгытуга, социаль-икътисади һәм мәдәни элемтәләрне үстерүгә керткән өлеше өчен, «Бурычка тугрылык» ордены ( Кырым Республикасы)[12].
  • 2022 елда, Татарстан Республикасының халыкара абруен һәм социаль-икътисади потенциалын, милләтара тынычлыкны һәм татулыкны ныгытуда аерым хезмәтләре өчен, Дуслык ордены (Татарстан)[13];
  • 2022 елда 75-яшьлек юбилее хөрмәтенә Салават Юлаев ордены (Башкортстан Республикасы)[14];
  • 2022 елда Россия дәүләтчелеген ныгытуга, парламентаризмны үстерүгә керкән өлеше һәм закон чыгару эшчәнлегендәге активлыгы өчен Александр Невский ордены (РФ)[15];
  • «Ел спикеры» номинациясендә «Россия милли олимпы» премиясе һәм Россиянең иң югары иҗтимагый бүләге — «Намус һәм Батырлык өчен» («За Честь и Доблесть») ордены (2005 ел);
  • Россия Федерациясенең, РФ субъектларының һәм Татарстан Республикасының башка дәүләт, хөкүмәт, ведомство һәм иҗтимагый бүләкләре иясе.

Искәрмәләр

  1. ↑ Мин сине ничек яраттым. Казан: «Ак Барс», 2004
  2. ↑ Фәрит Мөхәммәтшин һәм Рифкать Миңнеханов Татарстан Фәннәр академиясе әгъзасы булды. Татар-информ, 23.06.2023
  3. Wayback Machine : автореферат дис. … кандидата социологических наук : 22.00.04 / Казанский гос. ун-т. — Казань, 1996. — 19 с.
  4. ↑ Мухаметшин, Фарид Хайруллович. Федеративные отношения как фактор социально-политического развития республики-субъекта Российской Федерации : автореферат дис. … доктора политических наук : 23.00.02 / Рос. акад. гос. службы при Президенте РФ. — Москва, 2001. — 50 с.
  5. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 22 мая 1997 года № 509 «О награждении орденом Дружбы Мухаметшина Ф.Х.»
  6. ↑ Распоряжение Правительства Российской Федерации от 15 мая 1997 года № 664-р «О награждении Почётной грамотой Правительства Российской Федерации Мухаметшина Ф.Х.»
  7. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 14 ноября 2005 года № 1315 «О награждении орденом Почёта Мухаметшина Ф.Х.»
  8. ↑ Распоряжение Президента Российской Федерации от 12 декабря 2008 года № 777-рп «О награждении Почётной грамотой Президента Российской Федерации»
  9. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 18 мая 2012 года № 628 «О награждении орденом «За заслуги перед Отечеством» IV степени Мухаметшина Ф.Х.»
  10. ↑ Распоряжение Президента Российской Федерации от 23 января 2014 года № 14-рп «О поощрении»
  11. ↑ Фәрит Мөхәммәтшин һәм митрополит Феофан «Ватан алдындагы хезмәтләре өчен» ордены белән бүләкләнде. Азатлык Радиосы,23.05.2017
  12. ↑ Постановление Президиума ГС РК от 28 июня 2017 года № п464-1/17. Дата обращения: 24 октябрь 2017. Архивировано 6 гыйнвар 2019 года.
  13. ↑ Гөлнар Гарифуллина. Президент Фәрит Мөхәммәтшинны «Дуслык» ордены белән бүләкләде. Татар-информ, 23.05.2022
  14. ↑ Гөлнар Гарифуллина.Фәрит Мөхәммәтшин «Салават Юлаев» ордены белән бүләкләнде. Татар-информ, 23.05.2022
  15. ↑ Путин Фәрит Мөхәммәтшинны — Невский ордены, Айрат Шәймиевне Мактау ордены белән бүләкләде. Татар-информ, 14.11.2022

Тышкы сылтамалар

Шулай ук карагыз

Ошибка Lua в Модуль:Navbar на строке 12: Invalid title Россия Федерациясе Федераль Җыелышында Татарстан Республикасы вәкилләре.

Чыганак — https://tt.ruwiki.ru/w/index.php?title=Фәрит_Мөхәммәтшин&oldid=9420107