Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте

Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте
Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте
	рус. Духовное управление мусульман Республики Татарстан
Административ-территориаль берәмлек	Татарстан
Дәүләт	Россия;
Барлыкка килгән урыны	Чаллы
Ачылу вакыты	9 часов утра[d]
Адрес	420021, Казан шәһәре, Тукай ур., 38 нче йорт
Нигезләнү датасы	1992
Җитәкче	Камил Сәмигуллин
Рәсми веб-сайт	dumrt.ru
E-mail	mailto:dum.rt@tatar.ru
Хезмәт күрсәтү зонасы	Татарстан
Штаб-фатирының урнашуы	Казан, Россия; Вахитов районы, Казан, Россия; Габдулла Тукай урамы;
SEO_description	Духовное управление мусульман Республики Татарстан — изучайте подробную и систематизированную информацию в интернет-энциклопедии РУВИКИ
Кыскача исем	ДУМ РТ
Ябылу вакыты	18:00[d]
SEO_title	Духовное управление мусульман Республики Татарстан — Рувики: Интернет-энциклопедия
	Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте РУВИКИ.Медиада

Үзәкләштерелгән дини оешма - Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте – Татарстан мөселманнарын, мөселман дини оешмаларын, мәхәллә-мәчетләрен, мәдрәсә һәм башка уку йортларын берләштергән үзәкләштерелгән дини оешма.

Тарих

дини идарәгә буйсыналар. Казанда Татарстан мөхтәсибәте урнаша. Фәрид Сәлман җитәкчелек итә.

Исхакый чоры

Нурлат вакыйгаларыннан соң, ул вазифасыннан вакытыннан алда китә^[1] .

Илдус Фәиз чоры

2011 елның 13 апрелендә узган Бишенче чираттан тыш корылтайда мөфти итеп Илдус Фәиз сайлана ^[2]. Аның идарәсе чорында мөфтиятнең эшчәнлеге каршылыклы була. Имамнарны, мәдрәсә җитәкчеләрен, мөхтәсибләрне билгеләү өлкәсендә конфликтлар килеп чыга^[3]^[4]. Икенче яктан, Татарстанда мөселман мәгариф системасында тәртип урнаштыруда һәм аны реформалауда җитди эшчәнлек башлана.

Илдус Фәиз чорының кульминацион мизгеле – вакыйгалары. Бу көнне мөфтинең машинасын шартлаталар, ә нәзарәтнең уку-укыту бүлеге мөдире Вәлиулла Якупов атып үтерелә^[5].

Июль вакыйгаларыннан соң мөфтинең эшчәнлеге кими, ә 2013 елның мартында ул вазифасыннан ваз кичә ^[6].

Сәмигуллин чоры

2013 елның 17 апрелендә мөфти вазифасына 28 яшьлек Камил Сәмигуллин сайлана ^[7].

Структура

Диния нәзарәт рәис җитәкли. Аңа мөфти дигән дини дәрәҗә бирелә. Оешманың үз эчендә төрле бүлекләр, аның каршында эшләүче оешмалар бар. Аерым әһәмияткә ия органнар - пленум, голәмәлар шурасы һәм казыят институты.

Голәмәлар шурасы

Әдһәмов Габдулла - Голәмәләр шурасы рәисе, РИУ мөгаллиме;
Нургалиев Рөстәм - РИУ мөгаллиме ;
Вәлиуллин Камил -, "Мөхәммәдия" мәдрәсәсе мөгаллиме;
Хисамов Илмир - РИУ мөгаллиме;
Моратов Мөхәммәд-Морат - РИУ мөгаллиме;
Гыйззәтуллин Рамил - "Әниләр" мәчете имам-хатыйбы;
Миңнеәхмәтов Рәфыйк – Әлмәт районы имам-мөхтәсибе;
Хәлилрахманов Җәлил – Әлмәт мәдрәсәсе мөгаллиме;
Габдуллин Зөлфәт – "Мөхәммәдия" мәдрәсәсе проректоры;
Мөлеков Булат -"Амал" финанслар йорты белгече;
Бикбаев Равил - "Өметлеләр" мәчете имам-хатыйбы;
Нәүмов Абдрахманов - РИУ мөгаллиме;
Шәһәвиев Сәет-Дамир - ТР Фәннәр академиясенең ислам тикшеренүләр үзәге җитәкчесе;
Яхин Илшат - "Фәнис" мәдрәсәсе мөгаллиме;
Акбашев Камил - РИУ мөгаллиме.

Казыятлар

Казыят дини-хокукый мәсьәләләр буенча карарлар кабул итүче оешма. Татарстанның баш казые – Җәлил Фазлыев.

Төньяк төбәк - Җәлил Фазлыев (Баш казый) (Арча, Әтнә, Балтач, Кукмара, Саба, Теләче районнары керә)
Башкала төбәге – Мәхмүт Шәрәфетдинов (Казан)
Төньяк-көнбатыш төбәге – Рөстәм Вәлиуллин (Югары Ослан, Биектау, Яшел Үзән, Лаеш, Питрәч, Балык Бистәсе)
Көньяк-көнбатыш төбәге - Фәһим Әхмәтҗанов (Апас, Буа, Чүпрәле, Кайбыч, Кама Тамагы, Тәтеш районы)
Көньяк төбәге - Алмаз Шәрифуллин (Аксубай, Алексеевск, Әлки, Яңа Чишмә, Спасс, Чистай)
Көньяк-көнчыгыш төбәге - Марат Мәрданшин (Баулы, Бөгелмә, Лениногорск,Нурлат, Чирмешән, Ютазы)
Көнчыгыш төбәге - Рәфыйк Миңнеәхмәтов (Азнакай , Әлмәт, Зәй, Мөслим, Сарман)
Төньяк-көнчыгыш төбәге - Руслан Мортазин (Әгерҗе, Актаныш, Мамадыш, Менделеевск, Минзәлә)
Кама буе төбәге – Рөстәм Шәйхивәлиев (Яр-Чаллы, Түбән Кама, Тукай, Алабуга)

Бүлекләр

Буйсынучы оешмалар

Логотип

ТР МДН логотибы (эмблемасы)

Татарстан Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәтенең логотибының (эмблема, бренд) өч өлеше бар: ярымай һәм Сөембикә манарасы рәсеме. Ярымайның эчке өлешендә гарәп язуында алтын хәрефләр белән Коръән аятеннән алынган сүзләр язылган: «Аллаһының бавына тотыныгыз, бүленмәгез!». Мөфтият барлык көчен мөселманнарның Пәйгамбәребез Мөхәммәд (с.г.в.) сөннәте кыйммәтләре һәм үз милли традицияләре тирәсенә берләшүенә куя. Татар халкының мөһим символларының берсе булган Сөембикә манарасын әйләндереп алган ярымай диндәшләрне уртак бер мохиткә җыеп, өммәтне төркемнәргә, агымнарга бүленүдән, дошманлыктан, фетнәдән саклый кебек. Хак дин нигезендә берләшүне Аллаһы Тәгалә кушкан. Әлеге билгегә салынган мәгънә тормышта да чагылыш таба, Татарстан Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте Татарстанда бердәнбер һәм бердәм мөфтият булып кала ^[8]

Татарстан Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте матбугат хезмәте

Сылтамалар

Рәсми сайт

Искәрмәләр

[1] Госман Исхакый мөфтилектән китте

[2] ttp://www.tatar-inform.ru/news/2011/04/13/265725/

[3] Рамил Юныс Кол Шәрифтән китә

[4] Түбән Камада 300 хатын-кыз баш күтәрде

[5] Вәлиулла Якупов үтерелгән, мөфти яраланган

[6] Фәиз китте, мөфти вазифаларын Фәиз башкарачак

[7] Татарстан мөфтие итеп Камил Сәмигуллин сайланды, archived from the original on 2016-03-04, retrieved 2013-08-06

[8] Гөлия Хәсбиуллина.Сөембикә һәм дин. // Сөембикәне халык ничек хәтерли: Ханбикә исеме белән нәрсәләр аталган? Интертат, 23.07.2022

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Татарстан диния нәзарәтенә караган гамәлдәге мәчетләр (төркем)
Казан (исемлек • калып • төркем)	• тарихи мәчетләре: Ак • Ал • Апанай • Әҗем • Борнай • Галиев • Зәңгәр • Иске Таш • Кабан арты • Мәрҗани • Нурулла • Солтан • ХХ г. ахырыннан: Ислам • Казан нуры • Касыйм • Колшәриф • Котдус • Кыйбла • Мәдинә • Миргазиян • Мөслимә • Нур Ислам • Отар бистәсе • Өмет • Өметлеләр • Петровский бистәсе • Рамазан • Рауза • Рәхмәтулла • Ризван • Рөстәм • Салихҗан • Сәләх • Сөләйман • Тәүфикъ • Туган авылым • Тынычлык • Утыз Имәни • Фәрһад • Хәдиҗә • Хәтер • Хөзәйфә • Шамил • Ярдәм
Чаллы (исемлек • калып • төркем)	Ак • Әбүзәр • Җамигъ • Нур-Ихлас • Рамазан • Сөембикә • Тау • Тәүбә • Туфан • Утыз Имәни • Чишмә
Азнакай районы (төркем)	• Азнакай: • төркем)	• Аксубай: • башка ТПлар:
Актаныш районы (төркем)	• Актаныш: • төркем)	• Алабуга: • төркем)	• Алексеевское: • башка ТПлар:
Апас районы (төркем)	• Апас: • башка ТПлар: Аюкөйдергән • Әлмәндәр • Әҗем • Багыш • Болын-Балыкчы • Борнаш • Дәвеш • Дәүләки • Дүртөйле • Зур Күккүз • Иске Әнәле • Идрәс (Идрәс-Тинки) • Иске Йомралы • Иске Көлкәш • Ихлас (Кызыл Тау) • Кара Борнаш • Карабай • Карамасар • Каратун • Кече Бакырчы • Кече Болгаер • Кече Күккүз • Колгына • Кормаш мәчете • Коштавыл • Күкшем • Кызыл Тау • Морзалар • Нәҗиб (Каратун) • Олы Бакырчы (Бакырчы) • Олы Болгаер • Рөстәм (Акхуҗа) • Сатмыш • Сәфәр (Свияжский) • Татар Пүчинкәсе • Татар Черкене • Тәүгелде • Тутай • Түбән Балтай • Түбән Барыш • Түбән Биябашы • Урта Балтай • Урта Биябашы • Үтәмеш • Чирмешән • Чүри-Бураш • Шәмәк • Шәмбалыкчы • Шәрифә (Танай-Турай) • Шыгай • Югары Балтай • Югары Ындырчы • Ябалак • Янгелде
Арча районы (төркем)	• Арча: • башка ТПлар: Курса-Почмак • Кышкар • Ташкичү • Югары Курса
Әгерҗе районы (төркем)	• Әгерҗе: • башка ТПлар:
Әлки районы (төркем)	• Базарлы Матак: • Аксу \| Марс \| Мәдинә \| Тәзкирә \| Икенче мәхәллә мәчете • башка ТПлар: Тайсуган • Түбән Мактама
Әтнә районы (төркем)	• Олы Әтнә: • төркем)	• Балтач: • башка ТПлар:
Балык Бистәсе районы (төркем)	• Балык Бистәсе: • башка ТПлар: Олы Елга
Баулы районы (төркем)	• Баулы: • башка ТПлар:
Биектау районы (төркем)	• Биектау тимер юл станциясе бистәсе: • башка ТПлар: Карадениз (Калинино)
Бөгелмә районы (төркем)	• Бөгелмә:Гәүһәр • • башка ТПлар:
Буа районы (төркем)	• Буа: • башка ТПлар: Әлки • Яңа Чәчкап
Зәй районы (төркем)	• Зәй: Билал • Таҗетдин Ялчыгол ис. • башка ТПлар:
Кайбыч районы (төркем)	• Олы Кайбыч: Олы Кайбыч мәчете • төркем)	• Кама Тамагы: • башка ТПлар:
Кукмара районы (төркем)	• Кукмара: • башка ТПлар: Әсән-Елга • Мәчкәрә
Лаеш районы (төркем)	• Лаеш: • башка ТПлар: Ихлас (Усады) • Хафизулла (Кече Елга) • Хәерби • Юлчы (Сокуры) • Ак мәчет «Зәйнәб» (Лаеш шәһәре)
Лениногорск районы (төркем)	• Лениногорск: • төркем)	• Мамадыш: • төркем)	• Менделеевск: • башка ТПлар:
Минзәлә районы (төркем)	• Минзәлә: Минзәлә мәчете • башка ТПлар:
Мөслим районы (төркем)	• Мөслим: Җәмигъ • Мөслим • төркем)	• Нурлат: • төркем)	• Питрәч: • башка ТПлар:
Саба районы (төркем)	• Байлар Сабасы: • башка ТПлар: Тынычлык •
Сарман районы (төркем)	• Сарман: Бәрәкәт • Тәүфыйк • башка ТПлар: Димитарлау • Җәлил • Илексаз • Иске Әлмәт • Иске Имән • Карашай-Саклау • Каташ-Каран • Морбаш • Мортыштамак • Петровский Завод • Сарысаз-Тәкермән • Урта Кәшер • Чураш • Янурыс • Яңа Әхмәт • Яңа Минзәләбаш • Яңа Саклау • Яхшыбай
Спас районы (төркем)	• Болгар: Ак • төркем)	• Теләче: • башка ТПлар:
Тукай районы (төркем)	Бәтке
Түбән Кама районы (төркем)	• Түбән Кама: Җәмигъ • Төзәтү колониясе • төркем)	• Тәтеш: • төркем)	• Чирмешән: • башка ТПлар:
Чистай районы (төркем)	• Чистай: Беренче җәмигъ мәчете • төркем)	• Иске Чүпрәле: • башка ТПлар:
Югары Ослан районы (төркем)	• Югары Ослан: Салихҗан • төркем)	• Ютазы: • башка ТПлар:
Яшел Үзән районы (төркем)	• Яшел Үзән: • башка ТПлар: Акъегет • Әл-Фатыйха (5 колония) • Сәфәр (Осиново)
Яңа Чишмә районы (төркем)	• Яңа Чишмә: • башка ТПлар: Зирекле
Россия мөселман диния нәзарәтләре Россия мәдрәсәләре Россия югары мөселман уку йортлары Россия мөфтиләр шурасы Ислам хезмәттәшлеге оешмасы

Россия Федерациясендә гамәлдәге мөселман диния нәзарәтләре
Үзәкләштерелгән төбәкара	Россия мөселманнары Дини җыены (2016, Альбир Крганов) Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте (1994, Равил Гайнетдин) Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте (1998, Нәфигулла Әширов) Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге (Черкесск, 1998, Исмаил Бердиев) Үзәк диния нәзарәте (Уфа, 1788/89, Тәлгать Таҗетдин)
Россия Федерациясе субъектлары буйлап	Адыгея һәм Краснодар крае (Майкоп) Акъяр һәм Кырым¹ (Акъяр) Әстерхан өлкәсе Башкортстан Дагстан Кабарда-Балкария Карелия Кемерово өлкәсе Киров өлкәсе (төбәк) Киров өлкәсе Ростов өлкәсе Свердловск өлкәсе (төбәк, 1994) Свердловск өлкәсе (2016) Свердловск өлкәсе (2013) Свердловск өлкәсе (2008) Сембер өлкәсе (төбәк) Сембер өлкәсе (үзәк) Татарстан (Казан) Түбән Новгород өлкәсе Удмуртия (Ижау) Чиләбе өлкәсе Чуашстан (Шыгырдан) Ямал-Ненец АО
тарихи	Кавказ арты мөселман дини идарәләре Кавказ мөселманнары идарәcе Таврида мөселман Диния нәзарәте Төньяк Кавказ мөселманнарының Диния нәзарәте Ырынбур мөселман диния нәзарәте
фирка һәм шуралар	Иттифак әл-Мөслимин (1905-1907) Бөтенрусия мөселманнары шурасы (1917-1918) Россия мөфтиләр шурасы (1996 - әлегәчә)
¹ Украина белән бәхәсле территорияләр