Халыкара балаларны яклау көне
| Халыкара балаларны яклау көне | |
|---|---|
 | |
| Елның көне | 1 июнь |
 Халыкара балаларны яклау көне РУВИКИ.Медиада | |
Халыкара балаларны яклау көне (рус. Международный день защиты детей; англ. International Day for Protection of Children) — 1949 елдан (ел саен) дөньяның күпчелек илләрендә 1 июньдә[1][2] (кайбер дәүләтләрдә — 20 ноябрьдә) билгеләп үтелә торган бәйрәм[3].
Төп максаты — җәмәгатьчелек игътибарын дөньяда балаларның хокукларын саклауның җитди проблемаларына, аларның тормышка хокукларын яклау зарурлыгына, фикер ирегенә, көч кулланудан, дискриминациядән яклауга җәлеп итү[4]. 1950 елдан БМО балаларның хокукларын дөньяда өстенлекле юнәлешләрнең берсе итеп рәсми рәвештә яклауны игълан итә[5].
Төрле халыкара фондларның волонтерлары бу көнне гуманитар ярдәмне дөньяның икътисади яктан имин булмаган дәүләтләренә илтүне оештыралар[6].
Дөньяда балалар проблемаларына планетада ким дигәндә өч дата — Бөтендөнья бала көне (20 ноябрь)[7], Халыкара гөнаһсыз балалар көне — агрессия корбаннары (4 июнь)[8] һәм Африка балаларын яклау көне (16 июнь)[9] багышлана.
Килеп чыгу тарихы
1925 елда 1925 елда Женевада балаларның иминлеге мәсьәләләре буенча хатын-кызларның Бөтендөнья конференциясе балаларны яклау көнен гамәлгә кертергә һәм ел саен уздырырга киңәш итә[2]. 1926 елда Мексикада, Төркиядә, Венгриядә һәм дөньяның башка илләрендә бу бәйрәмне билгеләп үтәләр[3][10].
1 июньдә Бөтендөньяда билгеләп үтелә торган балаларны яклау көне 1949 елның 20 ноябрендә Халыкара демократик федерация (франц. Fédération démocratique internationale des femmes)[11] тарафыннан гамәлгә куела. Берләшкән милләтләр оешмасы (БМО) бу инициативаны хуплый (Бала хокуклары Декларациясен кабул итә) һәм балаларның хокукларын, тормышын һәм сәламәтлеген яклауны дөньяда өстенлекле юнәлешләрнең берсе дип игълан итә[2].
Балаларның халыкара хокуклары төгәл беркетелгән төп документ — БМО тарафыннан 1989 елның 20 ноябрендә кабул ителгән Бала хокуклары турындагы Конвенция, 1990 елның 13 июлендә СССР тарафыннан ратификацияләнә[2].
Россия Федерациясендә балаларның хокукларын 1998 елның 24 июлендәге «Россия Федерациясендә бала хокукларына төп гарантияләр турында» Федераль закон яклый. Ул Россия Федерациясе Конституциясендә каралган балаларның хокуклары һәм канунлы мәнфәгатьләренең төп гарантияләрен билгели[3].
Россиядә һәм дөньяда бәйрәм чаралары
Бу көнне күпчелек илләрдә һәм дәүләтләрдә концертлар, спорт-күңел ачу чаралары[10], балаларны яклауга юнәлдерелгән төрле хәйрия акцияләре уздырыла[12]: балалар йортларында һәм аз керемле гаиләләрдә тәрбияләнүче мәктәптә укучыларга һәм сабый балаларга, ятимнәргә һәм балигъ булмаганнарга ярдәм ителә[2].
Россиядә һәм дөньяның башка илләрендә ана булуны саклкап калу һәм бала хокукларын яклау һ. б. белән бәйле акцияләр уздырыла. Алар — тумаган балаларның туу хокукына ия булуына, ягъни абортларга каршы; Чехия[13], Литва[14], Беларуссия[15], Россия[16][17] һәм башка дәүләтләрдә 1 июньдә, яисә берничә көн аралыгында дөньяның үсеш алган илләрендә абортлар санын арттыру проблемасына дөнья җәмәгатьчелеге игътибарын җәлеп итүгә юнәлдерелгән акцияләр.
Россиянең кайбер шәһәрләрендә бу көнне онкология авырулары булган балаларга ярдәм итү буенча хәйрия акцияләре уза. Мисал итеп, 2012 елда Санкт-Петербургта Халыкара балаларны яклау көненә «Ак чәчәк» дип аталган акция үткәрелә. «Ак чәчәк» — авыр авырулы балалар өчен акча җыюга һәм балалар онкологиясе проблемаларына җәмгыять игътибарын җәлеп итүгә юнәлдерелә[18].
2013 елдан Россиянең кайбер шәһәрләрендә (Мәскәү, Ярославль, Краснодар, Иваново, Пенза, Самара, Казан, Түбән Новгород, Уфа, Әстерхан, Тула, Ижау) Халыкара балаларны яклау көнендә, ел саен 1 июньдә, Беренче каналның «Беренче бул!» («Стань первым!») хәйрия акциясе уза, аның максаты сәламәтлеге чикле булган, ятим балаларга һәм күп балалы гаиләләргә ярдәм күрсәтү[19].
Шулай ук карагыз
Искәрмәләр
- ↑ Роженцова О. Когда отмечают День защиты детей. РБК (24 май 2023). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ 1 2 3 4 5 1 июня - Международный день защиты детей. Уполномоченный при Президенте РФ по правам ребенка (1 июнь 2022). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ 1 2 3 Международный день защиты детей 1 июня. Досье. ТАСС (1 июнь 2016). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ Международный день защиты детей: история и традиции праздника. РИА Новости (1 июнь 2016). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ Конвенция о правах ребёнка. КонсультантПлюс. Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023. Архивировано 12 май 2022 года.
- ↑ ЮНИСЕФ «Гуманитарная деятельность в интересах детей». ЮНИСЕФ (1 июнь 2022). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ Всемирный День ребенка. ООН. Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ Миллионы детей во всем мире страдают от дискриминации. ООН (18 ноябрь 2022). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ Сегодня — День защиты детей Африки. ООН (16 июнь 2011). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ 1 2 [https://iz.ru/1520183/2023-05-31/1-iiunia-den-zashchity-detei-kak-u-malyshei-i-podrostkov-poiavilsia-svoi-prazdnik%7Ctitle=1 июня — День защиты детей: как у малышей и подростков появился свой праздник|date=2023-05-31|publisher=Известия|access-date=2023-08-30
- ↑ Воловатов В. Когда основали Международную демократическую федерацию женщин. Парламентская газета (1 декабрь 2020). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ Международный день защиты детей. Центр гигиенического образования населения Роспотребнадзора России (1 июнь 2020). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ В Праге прошла демонстрация против абортов. ТАСС (1 июнь 2021). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ Православные Литвы - против абортов. ИА REGNUM (1 июнь 2011). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ 1 июня прошла акция против абортов «Мама подари мне жизнь». Боровичская Епархия Русской Православной Церкви (1 июнь 2017). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ В Москве и других городах России проходит акция против абортов "40 дней за жизнь". Interfax (24 март 2014). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ Наложили запрет. Врачи откажутся от проведения абортов 1 июня. SmartNews (31 май 2014). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ Благотворительная акция «Белый цветок». Детский хоспис (1 июнь 2019). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.
- ↑ Масштабная благотворительная акция «СТАНЬ ПЕРВЫМ!» в этом году пройдёт в Чебоксарах. Первый канал (13 май 2019). Мөрәҗәгать итү датасы: 30 август 2023.